377
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

روزی و بخششی عطا فرمود.۱

بنا بر این، هر کس به غیر خدا توکّل کند، بی‏تردید ناامید خواهد شد و همین ناکامی در تحقّق خواسته‏ها موجب نارضایتی خواهد شد. در مناجات خدا با موسیعلیه السلام چنین آمده است:

۰.لا تَرجُ غَیرِی، اتَّخِذنِی جُنَّةً فِی الشَّدائِدِ وحِصناً لِمُلِمّاتِ الاُمورِ.۲

۰.به کسی غیر از من امید نداشته باش. مرا در شرایط سخت، سپر و در بلاها دژ خود قرار ده.

البته مراد از تکیه نکردن بر غیر خدا، استفاده نکردن از علل و اسباب مادی نیست؛ مراد، اعتماد نکردن به آنها و اثر را از آنها نخواستن است. روشن است که بین استفاده و اعتماد، تفاوت وجود دارد.

باور غلط: تصوّر «بی‏پشتوانگی»

از عواملی که موجب نارضایتی در زندگی می‏شود، تصوّر بی‏پشتوانگی یا احساس بی‏پشتوانگی است. کسی که پشتوانه‏ای مطمئن نداشته باشد و یا تصوّر کند که ندارد، دچار احساس ضعف و ناتوانی خواهد شد و با ناکامی و شکست، رو به رو خواهد گشت. دلیل آن نیز روشن است؛ از یک سو زندگی، پُر از مسائل پیچیده‏ای است که گذر سالم و موفّقیت‏آمیز از آن ـ‏ در خوشایند و ناخوشایند ـ‏ نیازمند قدرت و توان بالاست و از سوی دیگر، انسان، موجودی ضعیف و ناتوان است!۳ از این رو به تنهایی از عهده پیچ و خم زندگی بر نمی‏آید و به نقطه‏ای نیاز دارد تا به آن اتّکا کند. لذا هیچ انسانی نیست که به تکیه‏گاه نیاز نداشته باشد. اگر انسان احساس کند که در زندگی، هیچ پشتوانه و تکیه‏گاهی ندارد، دچار احساس ناامیدی، ناکامی و نارضایتی خواهد شد. باید دید آیا واقعاً هیچ تکیه‏گاهی وجود ندارد؟ یا ما بر تکیه‏گاه مطمئنِ موجود تکیه نمی‏دهیم؟

در ادامه، به بررسی انتخاب درست و باور صحیح در تکیه‏گاه زندگی می‏پردازیم.

1.. الأمالی، طوسی، ص۵۸۴، ح۱۲۰۸؛ الکافی، ج۲، ص۶۶، ح۷.

2.. تحف العقول، ص۳۶۶.

3.. (خُلِقَ الإنسانُ ضعیفاً) (سورۀ نساء، آیۀ ۲۸).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
376

خواهشْ عطا می‏کنم، اگر از من خواهش شود، جواب نمی‏دهم؟ هرگز! مگر نه این که بخشش و کرم از آنِ من است؟ مگر نه این که دنیا و آخرت در دست من است؟ اگر اهل هفت آسمان و زمین، همگی، از من بخواهند و خواست همه آنان را برآورم، این همه به اندازه بال پشه‏ای از ملک من نمی‏کاهد. چگونه کاسته شود ملکی که من سرپرست آن هستم؟ پس بیچاره کسی که از من نافرمانی کند و مرا نپاید!۱

محمّد بن عجلان نقل می‏کند که به فقر و تنگ‏دستی سختی افتادم و دوستی که در دوران پریشان‏حالی، دستم را بگیرد، نداشتم. وام سنگینی به گردن داشتم و طلبکاری که در مطالبه آن، پافشاری می‏کرد. ناچار به سوی خانه حسن بن زید ـ‏ که در آن زمان، فرماندار مدینه بود و با هم آشنایی داشتیم ـ ‏، ره‏سپار شدم. محمّد بن عبد اللّٰه بن علی بن حسین ـ‏ که آشنایی دیرینی با هم داشتیم و از حال و روز من خبر داشت ـ‏، در بین راه به من برخورد کرد و دستم را گرفت و گفت: از وضع تو اطلاع یافته‏ام. حالا برای رفع گرفتاری‏هایت به چه کسی امید داری؟ گفتم: حسن بن زید. گفت: در این صورت بدان که حاجتت برآورده نمی‏شود و به خواسته‏ات نمی‏رسی. به کسی رو کن که توان این کار را دارد و بخشنده‏ترین بخشندگان است و خواسته‏ات را از او بخواه. وی به نقل از پسر عمویش جعفر بن محمّد از پدرش، از جدّش، از پدرش حسین بن علی، از پدرش علی بن ابی طالبعلیه السلام، از پیامبرصلی الله علیه و آله حدیث بالا را برای محمّد بن عجلان روایت کرد. محمّد بن عجلان می‏گوید: من به او گفتم: ای فرزند پیامبر خدا! این حدیث را برایم دوباره بگو. او سه بار آن را تکرار کرد. من گفتم: به خدا قسم که از این پس، از هیچ کس حاجتی نخواهم. دیری نگذشت که خداوند از نزد خود مرا

1.. وعِزَّتی وجَلالی، لَأقطَعَنَّ أمَلَ کلِّ مُؤمِّلٍ غَیری بالإیاسِ، و لأکسُوَنَّهُ ثَوبَ المَذَلَّةِ فی النّارِ، و لاُبعِدَنَّهُ مَن فَرَجی وفَضلی، أ یؤَمِّلُ عَبدی فی الشَّدائدِ غَیری و الشَّدائدُ بِیدی؟! أ وَ یرجو سِوای و أنا الغَنی الجَوادُ؟! بِیدی مَفاتیحُ الأبوابِ و هِی مُغلَقَةٌ، و بابی مَفتوحٌ لِمَن دَعانی. أ لَم یعلَمْ أنّهُ ما أوهَنَتهُ نائبَةٌ لَم یملِک کشفَها عَنهُ غَیری؟! فما لِی أراهُ بأمَلِهِ مُعرِضا عَنّی، قد أعطَیتُهُ بِجُودی و کرَمی ما لَم یسألْنی فأعرَضَ عَنّی و لَم یسألْنی، و سألَ فی نائبَتِهِ غَیری وأنا اللّهُ أبتَدی بِالعَطیةِ قَبلَ المَسألَةِ، أ فاُسألُ فلا اُجیبُ؟! کلّا، أ وَ لَیسَ الجُودُ و الکرمُ لِی؟! أ وَ لَیسَ الدُّنیا و الآخِرَةُ بِیدی؟! فلَو أنّ أهلَ سَبعِ سَماواتٍ و أرَضینَ سَألُونی جَمیعا فأعطَیتُ کلَّ واحِدٍ مِنهُم مَسألَتَهُ ما نَقَصَ ذلک مِن مُلکی مِثلَ جَناحِ بَعوضَةٍ، و کیفَ ینقُصُ مُلک أنا قَیمُهُ؟! فَیابُؤسا لِمَن عَصانی و لَم یراقِبْنی! (الأمالی، طوسی، ص۵۸۴ ح۱۲۰۸؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۱۵۴، ح۶۷).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 63915
صفحه از 839
پرینت  ارسال به