309
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

برنامه‏ریزی برای شادکامی

از اموری که باید بدان توجّه داشت، برنامه‏ریزی برای زندگی است. زمان برای همه نیازهای انسان محدود است. همان گونه که در فصول پیشین گذشت، شادکامی، چند بُعدی است و از اجزای گوناگونی تشکیل شده است. لذا برای تحقّق شادکامی کامل و پایدار، باید همه ابعاد آن محقّق شود. از این رو برای آن باید برنامه‏ریزی کرد. به همین جهت، یکی از اموری که در متون دینی، مورد توجّه قرار گرفته، برنامه‏ریزی و تنظیم وقت برای ابعاد گوناگون زندگی است. یکی از این ابعاد، «شادکامی» است که باید برای آن برنامه داشت. در روایات، مدل‏های متفاوتی از برنامه‏ریزی، بیان شده است که برخی سه قسمتی و برخی چهار قسمتی اند.

مدل‏های سه قسمتی

امام علی علیه السلام با ارائه تقسیمی سه بخشی، معتقد است که مؤمن باید بخشی از وقت را به «ارتباط با خدا»، بخشی به «کسب معیشت» و بخشی به «ارتباط با خانواده و لذّت‏های حلال» اختصاص دهد.۱

نمودار (۱۰ ـ ۱)

به گزارش امام صادق علیه السلام «در حکمت آل داوود، چنین آمده که:... سزاوار است مسلمان خردمند، زمانی را به اعمال میان خود و خداوند اختصاص دهد، زمانی را به دیدار برادران و

1.. لِلمُؤمِنِ ثَلاثُ ساعاتٍ: فَساعَةٌ یناجی فیها رَبَّهُ، وساعَةٌ یرُمُّ مَعاشَهُ، وساعَةٌ یخَلّی بَینَ نَفسِهِ وبَینَ ‏لذّتها فیمایحِلُّ ویجمُلُ (نهج البلاغة، حکمت ۳۹۰؛ تحف العقول، ص۲۰۳؛ بحار الأنوار، ج۹۴، ص۹۴، ح۱۱).
در روایت مشابهی آمده است: للمؤمنِ ثلاثُ ساعاتٍ: ساعَة یناجِی فیها رَبَّهُ، و ساعَة یحاسِبُ نفسَهُ، و ساعَة یخَلِّی بینَ نفسِهِ و ‏لذّتها فیما یحِلُّ و یجمُلُ (غرر الحکم، ح۷۳۷۰).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
308

پس از آن که در بخش نخست، مباحث نظری شادکامی بیان شدند، در بخش دوم، عوامل آن بیان خواهند شد. در این بخش، نخست عوامل رضامندی و سپس عوامل نشاط بررسی خواهند شد. عوامل رضامندی، گاه مستقیماً موجب رضامندی می‏شوند و گاه به صورت غیر مستقیم، زمینه رضامندی را فراهم می‌آورند. در فصل دهم، عوامل مستقیم رضامندی مطرح می‏شوند و سپس در فصل یازدهم، عوامل زمینه‏ساز رضامندی که مشترک بین موقعیت‏های خوشایند و ناخوشایند زندگی‌اند. در فصل دوازدهم، عوامل اختصاصی زمینه‏ساز رضامندی در خوشایند (که موجب شکر می‏شوند)، در فصل سیزدهم عوامل اختصاصی رضامندی در ناخوشایند (که موجب صبر می‏شوند)، و در فصل چهاردهم، عوامل رضایت از تکلیف بیان می‏شوند. در فصل پانزدهم به بررسی عوامل نشاط در زندگی پرداخته می‏شود. و سرانجام، مقایسه نظریه‏های شادکامی با الگوی اسلامی شادکامی در فصل شانزدهم صورت می‏گیرد.

پیش از آن که به فصول گوناگون این بخش بپردازیم، بحثی در باره زمان‏بندی زندگی خواهیم داشت. در ویرایش نخست کتاب، این بحث در موضوع نشاط با عنوان «برنامه‏ریزی برای لذّت» قرار داشت و فقط از زاویه برنامه لذّت به آن نگاه شده بود؛ امّا روزی که یکی از خبرگزاری‏ها از من سؤالی در باره علّت تعدد مدل‏های برنامه‏ریزی در روایات پرسیده بود، موجب شد تا به این بحث مراجعه و از زاویه سبک زندگی به آن نگاه کنم. همان جا به نظر رسید که این موضوع، فرابخشی بوده و فقط به بُعد نشاط مربوط نمی‏شود. لذا به این باور رسیدم که به منظور تحقّق شادکامی، باید برای آن ابعاد گوناگونی که در ساختار شادکامی گذشت، برنامه داشت. از این رو، در این ویراست، این بحث به بخش عوامل شادکامی منتقل شد و به جهت ماهیت فرابخشی که دارد، پیش از ورود به دو بُعد رضامندی و نشاط، بررسی خواهد شد.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64126
صفحه از 839
پرینت  ارسال به