257
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

خلاف ازدواج اجباری، در آغاز سطح بالایی را گزارش می‏کند.

در بررسی دوم، شیوه «ازدواج با انتخاب خود، ولی برای فرار از خانه» نیز اضافه شده و رابطه شیوه‌های شش‏گانه با پایداری خانواده بررسی شده است. در پایداری نیز سه گونه خانواده در نظر گرفته شده است: «راضی»، «ناراضی و در جستجوی درمان» و «متقاضی طلاق». در این مطالعه نیز مشخص شده که شیوه‌های شش‏گانه همسرگزینی در گروه‏های سه‏گانه همسران متفاوت است؛ بدین شکل که ۸۹ درصد همسران راضی، به یکی از دو شیوه «خواستگاری و ازدواج با رضایت خود و خانواده» و «آشنایی و ازدواج با رضایت خود و خانواده» ازدواج نموده‏اند و بیش از ۴۳ درصد زوج‌های ناراضی و متقاضی مشاوره، یکی از دو شیوه «آشنایی و ازدواج اجباری» و «ازدواج با انتخاب خود، ولی برای فرار از خانه» را گزارش کرده‏اند و بیش از ۴۸ درصد همسران متقاضی طلاق نیز یکی از دو شیوه «خواستگاری و ازدواج اجباری» و «شیفتگی و ازدواج با مخالفت خانواده» را به عنوان شیوه همسرگزینی بیان نموده‏اند.

دو. زندگی خوب خانوادگی

اموری هستند که همسران باید پس از ازدواج و تشکیل خانواده رعایت کنند تا موفّقیت خانواده و رضایت خانوادگی تضمین گردد. در این باره باید گفت عاطفه، خاستگاه عشق و نفرت است که به دو شکل ممکن است بروز کند: مثبت یا منفی. عواطف مثبت و خوشایند میان دو نفر، محبّت و صمیمیّت را بر‏ می‏انگیزد و عاطفة منفی، نفرت و خصومت را. از مهم‌ترین نظریه‏های جاذبه میان‌فردی، الگوی «عاطفه ـ مرکزی» است. طرحی که در آن، جاذبه بر پاسخ‏های عاطفی مبتنی است، الگوی عاطفة مرکزی نامیده می‏شود. تجارب آزمایشگاهی به طور هماهنگ، نشان‏دهنده آن است که عواطف مثبت، به ارزیابی مثبت از دیگران و دوست‏داشتن آنان منجر می‏شود و عواطف منفی، به ارزیابی منفی و دوست نداشتن می‌انجامد.۱ لذا برای ایجاد مودّت، باید عاطفة مثبت همسر را برانگیخت.

از سوی دیگر، زندگی زناشویی، ترکیبی از زن و مرد است و این‌جاست که مسئله «تعامل و

1.. روان‌شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، ص۲۴۳ و ۲۳۹.


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
256

با دو موضوع اساسی یعنی سازگاری زناشویی و پایداری خانواده سنجیده‏اند. در بررسی نخست، پنج شیوه همسرگزینی مشخص شده‏اند که عبارت‌اند از: «خواستگاری با رضایت خود و خانواده»، «خواستگاری و ازدواج اجباری»، «آشنایی و ازدواج با رضایت خانواده»، «شیفتگی و ازدواج با مخالفت خانواده» و «آشنایی و ازدواج اجباری». سپس رابطه آنها با سازگاری زناشویی بررسی شده است. مقایسه این ایده‌ها نشان داده که سطح سازگاری زناشویی زنان در شیوه‌های مختلف همسرگزینی، متفاوت است؛ بدین شکل که شیوه‌های «آشنایی و ازدواج با رضایت خود و خانواده» و «خواستگاری و ازدواج با رضایت خود و خانواده»، سطح بالاتری از سازگاری زناشویی را در مقایسه با دیگر شیوه‌ها نشان داده‏اند. جالب این که در شیوه «شیفتگی و ازدواج با مخالفت خانواده» به مرور زمان نه تنها نمره سازگاری زناشویی کاهش داشته، بلکه با گذشت زمان، روند رو به نزول خود را حفظ کرده است و این روند نزولی، پس از گذشت چندین سال از ازدواج همچنان ادامه می‏یابد! این یافته تجربی همان چیزی است که در مطالعات اسلامی مشخص گشت که خداوند متعال در چنین مواردی همسران را به خود واگذاشته و از ایجاد مودّت و رحمت خودداری می‏کند. نکته قابل توجّه و تأمّل در بررسی نخست این است که نمره سازگاری زنانی که شیوه همسرگزینی خود را «شیفتگی و ازدواج با مخالفت خانواده» گزارش کرده بودند، با گذشت زمان نسبت به دیگر شیوه‌ها پایین و پایین‏تر آمده است به طوری که در این نوع شیوه، صرفاً شاهد کاهش نسبتاً تند سطح سازگاری زناشویی در طول زمان هستیم! جالب‏تر این که هر چند این گروه، در آغاز، سطح سازگاری بالایی را در حدّ شیوه «آشنایی و ازدواج با رضایت خانواده» گزارش کرده بودند، امّا با گذشت چند سال از ازدواج، سطحی از سازگاری را گزارش کرده‏اند که هم‏سطح با زنان ناسازگار یعنی دو شیوه ازدواج اجباری («خواستگاری و ازدواج اجباری» و «آشنایی قبلی و ازدواج اجباری») است!۱ این نشان می‏دهد که هر دو شیوه ازدواج استقلالیِ مبتنی بر عشق و شیفتگی، و ازدواج اجباریِ مبتنی بر عدم علاقه، در ناسازگاری زناشویی مشترک‌اند؛ با این تفاوت که ازدواج استقلالی مبتنی بر شیفتگی، بر

1.. راهبرد فرهنگ، ش ۵، ص ۵۵ به بعد.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64266
صفحه از 839
پرینت  ارسال به