237
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

اجاره‏نشینی و خانه به دوشی، از نمونه‏های این عامل است. مسئله ثابت نبودن محل‏های سکونت نیز از همین قبیل است. برخی به دلایلی به طور مکرّر، محل سکونت آنان تغییر می‏کند. تافلر در کتاب شوک آینده، از چیزی به نام «مرگ تداوم» یاد می‏کند و معتقد است که: زندگی امروز، زندگی ناپایداری است و انسان‏ها پیوسته جابه‏جا می‏شوند. وی در فصل پنجم کتابش تحت عنوان «خانه به دوشان جدید» می‏نویسد:

۰.هرگز در طول تاریخ، فاصله‏ها و مسافت‏ها تا به این اندازه، بی‏اهمّیت نبوده‏اند... در تمام جوامعی که سطح تکنولوژی (فنّاوری) آنها بالاست و بویژه در جوامعی که من، آنها را «مردم آینده» نامیده‏ام، نقل مکان و مسافرت و اسکان مجدّد خانواده‏ها به شکل طبیعت ثانوی درآمده است. چنانچه بخواهیم این امر را مجسّم کنیم، می‏توانیم بگوییم که همان‏طور که کلینکس و قوطی آب جو را پس از مصرف به دور می‏افکنیم، مکان‏ها را نیز پس از استفاده به دور می‏اندازیم. ما اکنون شاهد سقوط تاریخی و بی‏ارزش شدن اهمیت مکان‏ها در زندگی بشر هستیم. ما اکنون نژاد جدیدی از خانه به‏دوشان را می‏پرورانیم و نادرند کسانی که گستردگی و اهمیت مهاجرت‏ها را دریابند.۱

ناپایدار بودن محل سکونت، آسیب‏های روانی فراوانی را به همراه دارد. تا زندگی آنان آرام می‏گیرد، باید به فکر تغییر مکان و یافتن مکان جدید باشند و با هر تغییر مکان، رشته‏های ارتباط با همسایه‏ها از هم گسیخته می‏شود و یا از اساس، ارتباط قوی و مستحکمی برقرار نمی‏شود و این، به امنیت روانی افراد، ضربه می‏زند. بررسی پیامدهای مکرّر تغییر مکان، بحث دیگری را می‏طلبد و در این جا نکته مهم این است که پدیده یادشده، موجب افزایش تنیدگی‏ها و کاهش آسایش زندگی‏ها می‏گردد و بدین‏سان، میزان رضایت از زندگی را کاهش می‏دهد. یکی از تلخی‌های زندگی، انتقال از خانه‏ای به خانه دیگر است.۲ بنا بر این، برخورداری از خانه‏ای ثابت که دست کم، مدّت زیادی تغییر نکند، از عوامل رضایت از زندگی است.

1.. شوک آینده، ص‏۷۵.

2.. امام صادق علیه السلام: مِن مُرِّ العَیشِ النُّقلَةُ مِن دارٍ إلی‏ دارٍ (الکافی، ج‏۶، ص‏۵۳۱؛ وسائل الشیعة، ج‏۱۷، ص‏۴۳۸، ح‏۲۲۹۳۶).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
236

روز قیامت، وبال گردن اوست.۱

روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله خطاب به اصحاب خود فرمود: «هر که ساختمانی را به خاطر دیدن و شنیدن [و تحسین] دیگران بنا کند، روز قیامت، آن را در حالی که یکپارچه آتش سوزان است، از زمین هفتم، حمل می‏کند. سپس همانند طوقی بر گردن او افکنده می‏شود و به آتش دوزخ می‏افتد و جز در قعر دوزخ، جای نمی‏گیرد، مگر این که توبه کند». حاضران پرسیدند: چگونه ساختمانی را برای دیدن و شنیدن دیگران می‏سازد؟ پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ فرمود: «بیشتر از آنچه نیاز دارد، می‏سازد تا بر همسایگانش برتری یابد و بر برادرانش فخرفروشی کند».۲

بنا بر این، در فرهنگ دین، همان گونه که نسبت به داشتن خانه وسیع تشویق شده است، از ساختن خانه‏های بیش از نیاز نیز به شدّت نهی شده است.۳ داشتن خانه‏های وسیع، به معنای اسراف و اشرافیت در خانه‏سازی نیست. مراد از خانه وسیع، خانه‏ای است که همه نیازهای منطقی و معمول و متعارفِ یک خانواده را به راحتی پاسخ بگوید.

گذشته از کوچک بودن خانه، «دائمی نبودن» آن از دیگر عوامل تنیدگی است.

1.. امام علی علیه السلام: و من العناء ان المرء یجمع ما لا یأکل و یبنی ما لا یسکن. ثمّ یخرج إلی اللَّه تعالی لا مالاً حمل و لا بناء نقل (نهج البلاغة، خطبۀ ۱۱۴). نیز، ر.ک: الأمالی، طوسی، ص‏۴۴۳؛ تحف العقول، ص‏۲۱۸.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَن بَنی‏ بِناءً أکثَرَ مِمّا یَحتاجُ إلَیهِ کانَ عَلَیهِ وَبالاً یَومَ القِیامَةِ (شعب الإیمان، ج‏۷، ص‏۳۹۱؛ کنز العمّال، ج‏۱۵، ص‏۴۰۶).
همچنین می‏فرماید: مَن بَنی‏ فَوقَ ما یَکفیهِ کُلِّفَ أن یَحمِلَهُ یَومَ القِیامَةِ عَلی‏ عُنُقِهِ (المعجم الکبیر، ج‏۱۰، ص‏۱۵۱، ح‏۱۰۲۸۷؛ کنز العمّال، ج‏۱۵، ص‏۴۰۶؛ حلیة الأولیاء، ج‏۸، ص‏۲۴۶)؛ نیز، ر.ک: المحاسن، ج‏۲، ص‏۶۰۸.

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَن بَنی‏ بُنیاناً رِیاءً وسُمعَةً، حَمَلَهُ یَومَ القِیامَةِ مِنَ الأَرضِ السّابِعَةِ وهُوَ نارٌ تَشتَعِلُ ثُمَّ یُطَوَّقُ فی عُنُقِهِ ویُلقی‏ فِی النّارِ فَلا یَحبِسُهُ شَی‏ءٌ مِنها دونَ قَعرِها إلّا أن یَتوبَ. قیل: یا رسول اللّه کیف یبنى ریاء وسمعة؟ قال: یَبنی‏ فَضلاً عَلی‏ ما یَکفیهِ استِطالَةً مِنهُ عَلی‏ جیرانِهِ ومُباهاةً لِإِخوانِهِ (کتاب من لا یحضره الفقیه، ج‏۴، ص‏۱۱؛ الأمالی، صدوق، ص‏۴۲۶؛ ثواب الأعمال، ص‏۲۸۰).

3.. برای مطالعۀ بیشتر، ر.ک: مسند ابی یعلی، ج‏۴، ص‏۲۳۶؛ سنن أبی داوود، ج‏۴، ص‏۳۶۰؛ الفردوس، ج۳، ص‏۳۵۷؛ مکارم الأخلاق، ج‏۱، ص‏۲۷۵ و ۲۷۶؛ الکافی، ج‏۶، ص‏۵۳۱؛ المحاسن، ج‏۲، ص‏۴۴۵ و ۴۴۶؛ الطبقات الکبری، ج‏۸، ص‏۱۶۸؛ سنن ابن ماجة، ج‏۲، ص‏۱۳۹۳؛ مسند ابن حنبل، ج‏۴، ص‏۴۳۹؛ تنبیه الخواطر، ج‏۱، ص‏۷۱.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64595
صفحه از 839
پرینت  ارسال به