سودی». بنا بر این، کسی که گناه میکند، در حقیقت، به خود ستم کرده است.۱ امام علیعلیه السلام پیامد دردناک گناه را عامل از بین برنده لذّت و شیرینی آن میداند۲ و بر این باور است که لذّت گناه، با رسواییِ آخرت و عذابهای دردناک آن برابری نمیکند.۳
بنا بر این، کسی که به پیامدهای گناه توجّه داشته باشد، نه تنها از آن لذّت نمیبَرَد؛ بلکه از آن نفرت نیز پیدا خواهد کرد.
شش. آثار ترک معصیت
گفتیم که معصیت، لذّت آنی است. لذا برای انسان، خوشایند است. با عامل نخست ـ که پیامدهای منفی گناه را برمیشمرد ـ، «رغبت» به «کراهت» تمایل پیدا میکند. گام بعدی، این است که آثار مثبت ترک معصیت مورد توجّه قرار گیرد تا شوق ترک گناه در فرد به وجود آید. در بخشی از روایات، آثار مثبت ترک گناه بیان شدهاند. یکی از این آثار، «حسنه شمردن» ترک گناه است.۴ بنا بر این، خداوند متعال، ترک گناه را یک حسنه به شمار میآورد۵ و ترک کننده گناه را همانند نیکوکار میداند.۶
اثر دیگر، «آمرزش گناهان» است. کسی که از گناه دست بکشد، خداوند متعال، گناهان او را میآمرزد.۷ امام صادقعلیه السلام نقل میکند که روزی عیسیعلیه السلام بر گروهی که گریه میکردند،
1.. امام علی علیه السلام: ظَلَمَ نَفسَهُ مَن عَصَی اللّهَ وأطاعَ الشَّیطانَ (غرر الحکم، ح۶۰۵۷؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲۴، ح۵۵۹۴).
2.. حَلاوَةُ المَعصِیَةِ یُفسِدُها ألِیمُ العُقوبَةِ (غرر الحکم، ح۴۸۸۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۲۳۲، ح۴۴۴۰).
3.. لا تُوازی لَذَّةُ المَعصِیَةِ فُضوحَ الآخِرَةِ وألیمَ العُقوباتِ (غرر الحکم، ح۱۰۸۶۶؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۵۳۵، ح۹۸۰۴).
4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله میفرماید: مَن هَمَّ بِذَنبٍ ثُمَّ تَرَکَهُ کانَت لَهُ حَسَنَةٌ (دستور معالم الحکم، ج۱، ص۲۳۵، ح۳۶۹؛ الفردوس، ج۳، ص۵۳۱، ح۵۶۵۹).
ایشان در نقل دیگری میفرماید: قالت الملائکة: رب ذاک عبدک یرید ان یعمل سیئة وهو أبصر به. فقال: ارقبوه فان عملها فاکتبوها له بمثلها وان ترکها فاکتبوها له حسنة أنما ترکها من جرای (صحیح مسلم، ج۱، ص۱۱۸، ح۲۰۵؛ مسند ابن حنبل، ج۳، ص۱۹۹، ح۸۲۲۶).
5.. امام علی علیه السلام: وَاعلَم أنَّ الَّذی بِیَدِهِ خَزائِنُ السَّماواتِ والأرضِ... جَعَلَ نُزوعَکَ عَنِ الذَّنبِ حَسَنَةً (نهج البلاغة، نامۀ ۳۱).
6.. امام علی علیه السلام: مُتَّقِی المَعصِیَةِ کَفاعِلِ البِرِّ (غرر الحکم، ح۹۷۹۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۴۸۹، ح۹۰۶۱).
7.. امام صادق علیه السلام در این باره میفرماید: مَن خَلا بِذَنبٍ فَراقَبَ اللّهَ تَعالی ذِکرِهِ واستَحییٰ مِنَ الحَفَظَةِ غَفَرَ اللّهُ عزّ و جلّ لَهُ جَمیعَ ذنوبِهِ وإن کانَت مِثلَ ذُنوبِ الثَّقَلَینِ (کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۱، ح۵۸۹۵).
