میگردد؛ و از بندگان مؤمن من کسی است که جز فقر به صَلاح او نیست و اگر به حالی جز آن بدارمش، تباه میشود».۱ از این رو، گاه خواسته مؤمن از خدا برای افزایش مال و ثروت، برآورده نمیشود.۲ این را نباید به عنوان «محرومیت» تلقّی کرد. بنا بر این، این گونه محرومیتها، خود از مهمترین نعمتهای خداوند متعال است که هر چند مشکلات اندکی را به وجود میآورد، امّا سعادت واقعی و شادکامیِ اصیل انسان را تضمین میکند. لذا گاه، شادمانی واقعی باید از فقر باشد، نه ثروت، و نگرانی واقعی باید از ثروتمندی باشد، نه فقر.
عبداللّه بن حواله، نزد پیامبر خداصلی الله علیه و آله میرود و از بیجامگی و فقر و کممایگی به او شکایت میبَرَد. پیامبرصلی الله علیه و آله میفرماید: «مژده باد شما را! به خدا سوگند که از پُرمایگی، بیش از کممایگی بر شما بیمناکم».۳ این بیمناکی، بیمناکی بر دین است. گاه ثروت، موجب از بین رفتن دین میگردد. لذا فقر، مایه بشارت میشود.
چهار. تطهیر گناهان
ممکن است انسان، دچار لغزشهایی شده باشد که پیامدهای تلخی به دنبال آورد. ماندن آنها برای آخرت، خیلی سخت است. اگر بتوان گناهان را در این دنیا تسویه کرد، موفّقیت بزرگی است. این کار، به وسیله بلاها و گرفتاریها صورت میگیرد.۴ وقتی آیه (مَن یعْمَلْ سُوءًا یجْزَ بِهِ؛۵ هر کس عمل بدی انجام دهد، کیفر آن را میبیند) نازل شد، بعضی از
1.. لَمّا اُسرِی بِالنَّبِی صلی الله علیه و آله قالَ: یا رَبِّ، ما حالُ المُؤمِنِ عِندَک؟ قالَ:... وإنَّ مِن عِبادِی المُؤمِنینَ مَن لا یصلِحُهُ إلّا الغِنی، ولَو صَرَفتُهُ إلی غَیرِ ذلِک لَهَلَک؛ وإنَّ مِن عِبادِی المُؤمِنینَ مَن لا یصلِحُهُ إلّا الفَقرُ، ولَو صَرَفتُهُ إلی غَیرِ ذلِک لَهَلَک (الکافی، ج۲، ص۳۵۲، ح۸).
2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این باره میفرماید: یقولُ اللّهُ عزّ و جلّ:... رُبَّما سَأَلَنی وَلِیی المُؤمِنُ الغِنی فَأَصرِفُهُ إلَی الفَقرِ، ولَو صَرَفتُهُ إلَی الغِنی لَکانَ شَرّا لَهُ؛ ورُبَّما سَأَلَنی وَلِیی المُؤمِنُ الفَقرَ فَأَصرِفُهُ إلَی الغِنی ولَو صَرَفتُهُ إلَی الفَقرِ لَکانَ شَرّا لَهُ. (المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۱۱۳، ح۱۲۷۱۹).
3.. السنن الکبری عن عبد اللّه بن حوالة: کنّا عِندَ رسول اللّه صلی الله علیه و آله فَشَکونا إلَیهِ العُری وَالفَقرَ وقِلَّة الشَّیءِ، فَقالَ رسول اللّه صلی الله علیه و آله: أبشِروا! فَوَاللّهِ لَأَنَا بِکثرَة الشَّیءِ أخوَفُنی عَلَیکم مِن قِلَّتِهِ (السنن الکبری، ج۹، ص۳۰۲، ح۱۸۶۰۹؛ حلیة الأولیاء، ج۲، ص۳).
4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در بیان این قاعده میفرماید: إنَّ المُؤمِنَ إذا قارَفَ الذُّنوبَ وَابتُلِی بِهَا، ابتُلِی بِالفَقرِ (مشکاة الأنوار، ص۱۷۵، ح۴۵۲؛ جامع الأخبار، ص۳۱۴، ح۸۷۳).
5.سورۀ نساء، آیۀ ۱۲۳.
