این، نشان میدهد که هر چند ممکن است دنیا همراه با مشکلات و سختیها باشد، امّا فرصت بزرگ و استثناییای است که توجّه به آن، رنج و زحمت آن را تحت تأثیر خود قرار میدهد و توجیهپذیر میسازد. این از تفاوتهای جدی دنیا و آخرت است که در فرض صحیح آن، دنیا محل تکامل، و آخرتْ محلّ لذّت است. بنا بر این، شادکامی را باید با توجّه به فرصت تکامل و نه فرصت لذّت، تعریف نمود.
دو. آمیختگی رنج و شادی
از ویژگیهای دنیا، آمیختگی نعمت و نقمت، و رنج و شادی است. برخی فقط دنیا را خانه سرمستی و سرخوشی میخواهند، در حالی که وضع دنیا این گونه نیست. امام علیعلیه السلام در سفارش به فرزندش امام حسنعلیه السلام بر این نکته تأکید میکند و میفرماید:
۰.اِعلم... أنَّ الدُّنیا لَم تَکن لِتَستَقِرَّ إلّا عَلی ما جَعَلَهَا اللّهُ عَلَیهِ مِنَ النَّعماءِ وَالاِبتِلاءِ وَالجَزاءِ فِی المَعادِ، أو ما شاءَ مِمّا لاتَعلَمُ.۱
۰.بدان... به درستی که دنیا، جز بر آن روال که خداوند قرارش داده است، بر برخورداری و گرفتاری (آزمایش) و سزادهی در معاد، و یا آنچه که او خواسته است و تو نمیدانی، قرار نمیگیرد.
به همین جهت، در روایات اسلامی، از دنیا به عنوان «سرای محنت»،۲ «سرای مصیبت»۳و «سرای اندوه»۴ یاد شده که «برخورداریهای اندک»۵ دارد و «زودگذر»۶ و «نابودشدنی»۷ است، نه پایدار و پُربهره. از این رو، «سرای جدایی»۸ است، نه ماندن و بهره
1.. نهج البلاغة، نامۀ ۳۱؛ تحف العقول، ص۷۲؛ بحار الأنوار، ج۷۷، ص۲۲۰، ح۲.
2.. ر.ک: دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ص۲۹ (دار محنة).
3.. ر.ک: همان، ص۳۰ (دار مصیبة).
4.. ر.ک: همان، ص۳۲ (دار ترح).
5.. ر.ک: همان، ص۳۴ (دار متاع).
6.. ر.ک: همان، ص۵۱ (دار فراق).
7.. ر.ک: همان، ص۴۳ (دار فناء).
8.. ر.ک: همان، ص۴۱ (دار فراق).
