119
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

بر اساس این تئوری، آنچه مهم است این که باید توحید را به صورت عینی و با تمام جزئیاتش شناخت و آن را قلباً و عملاً باور کرد و متناسب با آن، رفتار نمود و تغییرات لازم را به وجود آورد و زندگی را تنظیم نمود. اگر همه ابعاد انسان و زندگی‏اش بر اساس توحید تنظیم شوند، شادکامی تحقّق می‏یابد. این چیزی است که آن را «انطباق توحیدی» یا «زندگی موحّدانه» می‏نامیم. مراد از زندگی موحّدانه، شیوه‏ای از زندگی است که در آن، فرد، خدا را با توصیفاتی ـ که در بحث مبانی خواهد آمد ـ، باور دارد (ایمان). لذا او را تنها منبع تنظیم زندگی خود می‏داند و تمام ابعاد زندگی‏اش را بر اساس آموزه‏های او تنظیم می‏کند. این شیوه از زندگی، می‏تواند سعادت و شادکامی را با دو مؤلّفه اصلی‏اش (رضامندی و نشاط) محقّق کند؛ یعنی زندگی موحّدانه، هم رضامندی را به وجود می‏آورد و هم نشاط را. تفصیل این مطلب، بر اساس مستندات دینی آن در ادامه، بیان خواهد شد.

الف ـ توحید و رضامندی

بخشی از متون دینی به بیان رابطه توحید و رضامندی پرداخته‏اند. در ادبیات متون اسلامی، رابطه توحید با رضامندی، با تعبیرهای متفاوتی آمده است: گاه این حقیقت با ادبیات «یقین» بیان شده است. بر اساس این منابع، رضامندی، ثمره یقین به خداوند است۱ و اعتماد به خدا، اساس رضامندی است.۲ اگر بنا باشد یقین کسی به خداوند را بسنجند، رضامندی از قضای الهی، شاخصه آن است.۳ اساساً یکی از موارد مهم یقین به خداوند، راضی بودن از قضای الهی است.۴ لذا کسی که یقین راستین نداشته باشد، بی‏تردید، از ​

1.. امام علی علیه السلام: الرِّضا ثَمَرَة الیقینِ (غرر الحکم، ح۷۲۸؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۱۹، ح۸۷).

2.. امام علی علیه السلام: أصلُ الرِّضا حُسنُ الثِّقَة بِاللّهِ (غرر الحکم، ح۳۰۸۵؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۱۲۱، ح۲۷۳۸).

3.. امام علی علیه السلام: بِالرِّضا بِقَضاءِ اللّهِ یستَدَلُّ عَلى حُسنِ الیقینِ (غرر الحکم، ح۴۲۸۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۱۸۸، ح۳۸۷۶).

4.. الکافی عن یونس: سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام:... فَأَی شَیءٍ الیقینُ؟ قالَ: التَّوَکلُ عَلَى اللّه، وَالتَّسلیمُ للهِ، وَالرِّضا بِقَضاءِ اللّه، وَالتَّفویض إلَى اللّه (الکافی، ج۲، ص۵۲، ح۵؛ مشکاة الأنوار، ص۴۳، ح۲۰؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۱۳۸، ح۴).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
118

روان انسان را دچار بستگی و انقباض می‏کند. سرّ آن نیز این است که در جریان زندگی، مسائل گوناگون و گاه دشوار و تهدید کننده، از هر سو به انسان هجوم می‏آورند. این هجوم چندگانه، روان انسان را محاصر می‏کنند و به مرور با پیشروی، فضا را برای روان انسان، تنگ می‏کنند. این امر، سبب می‏شود که میدان عمل برای روح و روان انسان تنگ گردد و امکان تحرّک لازم برای مانورهای روح و روان را از بین ببرد. در این میان، تفریح و سرور، عوامل تنیدگی‏زا را از میدان بیرون می‏کند و پس از باز کردن فضا، و روح و روان انسان را از تنگنا خارج می‏کند و حالتی از بسط و گستردگی را به وجود می‏آورد. با این کار، مشکلات و مسائل به عقب رانده می‏شوند و آرایش جدیدی در روان انسان شکل می‏گیرد.

د ـ آمادگی و توانمندی (عون / استعانت / قدرت)

پس از آن که در زمان تفریح و سرور، خستگی روانی زدوده شد و نیروهای روانی، جمع گردیدند و بسط روانی به وجود آمد، انسان بر انجام دادن امور زندگی خود توانمند می‏شود و آمادگی ادامه زندگی را پیدا خواهد کرد.

این مجموعه، حالتی از نشاط و سرزندگی و پویایی را به وجود می‏آورد. بنا بر این، لذّت و سرور با این ساز و کار، بر احساس شادکامی انسان اثر می‏گذارد.

۳. زندگی موحّدانه

تا کنون، پایه نظری رضامندی و نشاط را بررسی کردیم. اکنون بهتر می‏توان پایه نظری کلان شادکامی را بررسی نمود. نکته مهم این که وقتی پایه‏های نظری رضامندی و نشاط را تحلیل کنیم، به یک نقطه مشترک می‏رسیم. مشاهده کردید که خیرباوری، مستقیماً در ایمان به خدا ریشه داشت و نشاط نیز بر حقایقی مبتنی است که توسط خداوند در ساخت انسان قرار داده شده است. لذا به صورت غیر مستقیم به خدا بازمی‏گردد. پس می‏توان گفت که شادکامی، در توحید و باور به خدا نهفته است؛ باوری که واقعی باشد و تمام ابعاد زندگی را بر اساس آن تنظیم کند.

سرّ مطلب آن است که شادکامی، بر یک سری واقعیت‏های توحیدی استوار است. ​

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64048
صفحه از 839
پرینت  ارسال به