73
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

تفاوت که در بخش مثبت، علاوه بر یُمن، از واژه‏های «خیر» و «سرور» نیز استفاده کرده است. وی معتقد است که سعادت، ضدّ نحوست و به معنای خیر و سرور و میمنت (یُمن) است. از تعریف وی چنین به دست می‏آید که سعادت، ترکیبی از خیر و سرور و میمنت است. وی معتقد است که به همین دلیل، به یکی از بهترین گیاهان چراگاه، «سُعدان» و به ستاره‏های خوش‏یُمن، «سَعد» گفته می‏شود. وی این را معنای اصلی واژه دانسته و معتقد است که پس از این، در معنای تقویت و معاونت (همیاری) نیز به کار رفته است، مانند: ساعد (برای بخشی از دست) و مساعدت (برای معاونت).۱

راغب اصفهانی نیز با همین دو روش، به تعریف این واژه پرداخته با این تفاوت که از «خیر» استفاده نموده و همچنین «معاونت» را نیز در معنای آن دخیل می‏داند. از این رو، سعادت را به معنای همیاری امور الهی با انسان برای رسیدن به خیر دانسته که ضدّ شقاوت است و به همین جهت، مساعدت، معنای معاونت می‏دهد؛ یعنی معاونت برای کسب آنچه مایه سعادت است و بخشی از دست را نیز بدان جهت ساعد می‏گویند که در انجام‏دادن کارها مساعدت می‏کند. لذا به دو بال پرنده نیز «سعدان» می‏گویند، همان گونه که به آنها «یدان» (دو دست) نیز می‏گویند.۲

هر چند ابن منظور و طُریحی، به صورت صریح، معاونت را در معنای سعادت دخیل ندانسته‏اند، با این‏حال، هنگام بررسی معنای واژه‏های «اسعاد و مساعدت» از آن استفاده نموده‏اند و این لغات را به معنای معاونت دانسته‏اند.۳ همچنین ابن منظور و فیومی، معتقدند ​

1.. السعد اصل یدل علی خیر و سرور خلاف النحس. فالسعد الیمن فی الأمر. والسعدان: نبات من أفضل المراعی... و سعود النجم عشرة مثل سعد بلع و سعد الذابح، و سمیت سعوداً لیمنها. هذا هو الأصل. ثمّ قالوا لساعد الانسان ساعد؛ لأنّه یتقوی به علی اُموره. و لهذا یقال: ساعده علی أمره، إذا عاونه، کأنّه ضم ساعده إلی ساعده. و قال بعضهم: المساعدة المعاونة فی کلّ شیء (معجم مقاییس اللغة).

2.. السعد و السعادة معاونة الاُمور الإلهیة للإنسان على نیل الخیر، و یضادّه الشّقاوة... و الْمُسَاعَدَة: المعاونة فیما یظنّ به سَعَادَة... السَّاعِدُ: العضو تصوّرا لِمُسَاعَدَتِهَا... و سمّی جناحا الطائر سَاعِدَینِ کما سمّیا یدین‏ (مفردات الفاظ القرآن).

3.. و الإسْعاد: المعونة. و المُساعَدة: المُعاونة. و ساعَدَه مُساعدة و سِعاداً و أسعده: أعانه (لسان العرب).
و الإسعاد: الإعانة. و المساعدة: المعاونة (مجمع البحرین).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
72

واکنش‏های احساسی و هیجانی، مثل قضاوت شناختی از رضامندی است.

وی سپس ادامه می‏دهد که رضامندی از زندگی، مفهومی گسترده است که شامل: تجربیات خوشایند، سطح پایینی از خُلقیات منفی و سطح بالایی از رضایت از زندگی می‏شود. تجربیات مثبت، موجب سطح بالایی از بهزیستی روانی می‏شوند؛ چون زندگی رضایت‏بخشی را می‏سازند.۱

۳. شادکامی در اسلام

برای به دست آوردن تعریف شادکامی، نخست به تحلیل واژگانی می‏پردازیم و سپس معنای سعادت در اسلام را بررسی می‏کنیم.

الف ـ‏ معنای لغوی

یک. واژه سعادت

لغت‏شناسان با تعبیرها و روش‏های گوناگونی به تعریف واژه «سعد» پرداخته‏اند. برخی مانند خلیل ابن احمد فراهیدی و فَیّومی، با استفاده از روش تعریف به تضاد، سعادت را «ضدّ نُحوسَت» دانسته‏اند.۲ برخی نیز مانند طُرَیحی، با استفاده از همین روش، آن را «ضدّ شقاوت» معرفی کرده‏اند.۳ برخی مانند ابن منظور، هم از روش پیش‏گفته استفاده کرده‏اند و هم واژه‏ای مثبت برای تبیین معنای این واژه به کار برده‏اند. وی با استفاده از واژه «یُمْن» و هم‏چنین با استفاده از ضدّ آن (نحوست و شقاوت)، سعادت را به معنای «میمنت و ضدّ نحوست و شقاوت» تعریف می‏کند.۴

ابن فارس نیز با استفاده از همین دو روش، به تعریف سعادت پرداخته است، با این ​

1.. Diener., Lucas., oishi (۲۰۰۲).

2.. السعد: نقیض النحس فی الأشیاء، یوم سعد و یوم نحس (العین).
سُعِدَ بِالضَّمِّ خِلَافُ شَقِى (المصباح المنیر).

3.. السعادة: خلاف الشقاوة و منه سعد الرجل فی دین أو دنیا خلاف شقی فهو سعید و الجمع السعداء (مجمع البحرین).

4.. السعد: الیمن و نقیض النحس و السعودة خلاف النحوسة و السعادة خلاف الشقاوة (لسان العرب).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64263
صفحه از 839
پرینت  ارسال به