643
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

نماز، موانع ارتباط نزدیک با خداوند متعال را ـ‏ که گناهان باشد ـ‏،‏ از میان بر می‏دارد،۱ جان انسان را پاک می‏گرداند،۲ شیطان را دور می‏سازد،۳ فرد را از کارهایی که موجب دوری از خدا و غفلت از او می‏شود، بازمی‏دارد،۴ هر خیری را نصیب انسان می‏کند،۵ موجب نزول رحمت الهی می‏شود،۶ انسان را به خدا نزدیک می‏سازد۷ و سرانجام، وارد بهشت می‏کند۸ که انتهای شادکامی است.

خلاصه فصل

اسلام با رویکرد لذّت ستیزی برخورد کرده و آن را ـ در محدوده تعریف شده خود ـ یکی از مؤلّفه‏های زندگی ایمانی می‏داند. لذّت و سرور، رکن دوم شادکامی است که خود دو بُعد دارد: بُعد مادی و بُعد معنوی. هر کدام از این دو بُعد، عوامل خاص خود را دارند. عوامل بُعد مادی لذّت، عبارت‌اند از:

ورزش که به تحرّک بدنی مربوط می‏شود؛

تن به آب زدن و دست در دست همسر قرار دادن که به حسّ لامسه مربوط می‏شود؛

دیدن مناظر زیبا و نگاه به همسر که به حسّ بینایی مربوط می‏شود؛

1.. (وأقِمِ الصَّلاة طَرَفَی النَّهارِ وزُلَفًا مِنَ اللَّیلِ إنَّ الْحَسَناتِ یذهِبنَ السَّیئاتِ ذلِک ذِکرى لِلذّاکرینَ) (سورۀ هود‏، آیۀ ۱۱۴).
ر.ک: الصلاة فی الکتاب والسنّة، ص۱۱۱ ـ ۱۱۴ (ذهاب السیئات)، ح۳۹۱ ـ ۴۰۸.

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّما مَثَلُ الصَّلاة فیکم کمَثَلِ السَّری ـ وهُوَ النَّهرُ ـ عَلى بابِ أحَدِکم یخرُجُ إلَیهِ فِیالیومِ واللَّیلَة، یغتَسِلُ مِنهُ خَمسَ مَرّاتٍ، فَلَم یبقَ الدَّرَنُ مَعَ الغَسلِ خَمسَ مَرّاتٍ، ولَم تَبقَ الذُّنوبُ مَعَ الصَّلاة خَمسَ مَرّاتٍ (کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۱۱ ح۶۴۰؛ الأمالی، مفید، ص۱۸۹، ح۱۶؛ صحیح مسلم، ج۱، ص۴۶۳، ح۲۸۴). نیز، ر.ک: الصلاة فی الکتاب والسنة، ص۱۱۴ و ۱۱۵ (طَهارَةُ النَّفسِ)، ح۴۱۰ ـ ۴۱۴.

3.. ر.ک: همان، ص۱۱۶ (طَردُ الشَّیطانِ)، ح۴۱۵ ـ ۴۱۸.

4.. ر.ک: همان، ص۱۱۶ (المَنعُ مِنَ الفَحشاءِ والمُنکَرِ)، ح۴۱۹ ـ ۴۲۱.

5.. ر.ک: همان، ص۱۲۰ (الوُصولُ إلی کُلِّ خَیرٍ)، ح۴۴۳ ـ ۴۴۴.

6.. ر.ک: همان، ص۱۱۸ (نُزولُ الرَّحمَةِ)، ح۴۳۱ ـ ۴۳۹.

7.. ر.ک: همان، ص۱۲۰ (التَّقرُّبُ إلَی اللّهِ)، ح۴۴۵ ـ ۴۴۹.

8.. ر.ک: همان، (دُخولُ الجَنَّةِ)، ح۴۵۰ ـ ۴۵۴.


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
642

قرآن».۱ بنا بر این، با استفاده از تلاوت قرآن می‏توان به ‏لذّت معنوی دست یافت.

ز ـ‏ نماز خواندن

از دیگر رفتارهای مذهبی‏ای که می‏تواند ‏لذّت معنوی را به وجود آورد، نماز است. یکی از مهم‏ترین توصیف‏های قرآن کریم در باره نماز، عبارت (أقِمِ الصَّلاةَ لِذِکری)۲ است. بر اساس این آیه، نماز، یاد خداست و پیش‏تر گذشت که یادکَرد خدا، به جهت اتّصال انسان به منبع اصلی خود، موجب ‏لذّت می‏شود. به همین جهت، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نماز را مایه چشم‏روشنیِ خود می‏داند۳ و به آن عشق می‏ورزد۴ و ارزش آن را از هر آنچه خورشید بر آن می‏تابد، بیشتر می‏داند.۵ نماز، همانند خوراک و نوشاب، یکی از نیازهای انسان است، با این تفاوت که هر چه از این عامل استفاده شود، انسان سیر نمی‏شود. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در این باره می‏فرماید:

۰.إنَّ اللّهَ تَعالی جَعَلَ قُرَّةَ عَینی فِی الصَّلاةِ، وحَبَّبَها إلَی کما حُبِّبَ إلَی الجائِعِ الطَّعامُ، وإلَی الظَّمآنِ الماءُ، فَإِنَّ الجائِعَ إذا أکلَ الطَّعامَ شَبِعَ، وإذا شَرِبَ الماءَ رَوِی، وأنا لا أشبَعُ مِنَ الصَّلاةِ.۶

۰.خداوند متعال، روشنی چشم مرا در نماز نهاده است و آن را محبوب من ساخته، همان گونه که خوراک را برای گرسنه و آب را برای تشنه، خوشایند کرده است. همانا گرسنه، پس از خوردن غذا، سیر می‏شود و تشنه، پس از نوشیدن آب، سیراب می‏گردد؛ ولی من از نماز سیر نمی‏شوم.

1.. کنز العمّال عن ابن عمر: قال رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله: إنّ هذهِ القُلوبَ تَصدَأُ کما یصدَأُ الحَدیدُ. قیلَ: یا رسول اللّه، فما جَلاؤها؟ قالَ: تِلاوَة القرآنِ (کنز العمّال، ح۲۴٤۱).

2..سورۀ طه، آیۀ ۱۴.

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: جُعِلَ قُرَّة عَینی فِی الصَّلاة (الکافی، ج۵، ص۳۲۱، ح۷؛ الخصال، ص۱۶۵، ح۲۱۸).

4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: قالَ لی جَبرَئیل علیه السلام: إنَّه قَد حُبِّبَ إلَیک الصَّلاة فَخُذ مِنها ما شِئتَ (مسند ابن حنبل، ج۱، ص۵۲۸، ح۲۲۰۵؛ المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۱۶۶، ح۱۲۹۲۹).

5.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ـ لمّا نَزَلَت هذِهِ الآیة: (أقِمِ الصَّلاة طَرَفَی النَّهارِ) ـ : ما اُحِبُّ أن لی بِها ما طَلَعَت عَلَیهِ الشَّمسُ وغَرَبَت (الزهد، ابن مبارک، ص۳۱۷، ح۹۰۶).

6.. الأمالی، طوسی، ص۵۲۸، ح۱۱۶۲؛ مکارم الأخلاق، ج۲، ص۳۶۶، ح۲۶۶۱؛ تنبیه الخواطر، ج۲، ص۵۴.

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64462
صفحه از 839
پرینت  ارسال به