قلب»،۱ حلاوت زندگیِ۲ دوستداران خدا۳ و اهل تقوا و یقین۴ میگردد که هر یک را میتوان به بُعدی از ابعاد نشاط اشاره دانست. از این رو، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله این گونه به در گاه خداوند متعال دعا میکند:
۰.اللّهُمَّ اجعَلنا مَشغولینَ بِأَمرِک... شاکرینَ عَلی نَعمائِک، مُتَلَذِّذینَ بِذِکرِک.۵
۰.خداوندا! ما را به کار خودت سرگرم بدار... و [ما را] بر نعمتهایت، سپاسگزار و از یادت، لذّتبَرنده قرار بده.
آنچنان نقش یاد خدا اساسی است که بدون آن نمیتوان انتظار نشاط داشت. غفلت از یاد خدا موجب «خودفراموشی»،۶ «قساوت قلب»۷ و «مردن دل»۸ میگردد. از این رو، خداوند متعال به عنوان آفریننده انسان ـ که بیشترین آگاهی را از ماهیت او دارد ـ، تصریح
1.. امام علی علیه السلام: اِستَدیموا الذِّکرَ فَإِنَّهُ ینیرُ القَلبَ، وهُوَ أفضَلُ العِبادَة (غرر الحکم، ح۲۵۳۶؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۹۲، ح۲۱۷۲). نیز، ر.ک: غرر الحکم، ح۶۰۲، ۶۰۳، ۱۸۵۸، ۴۶۳۱، ۵۱۴٤، ۵۱۶۷، ۶۱۰۳ و ۹۱۲۳؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۵۰، ح۱۲۹۰، و ص۵۵، ح۱۴۲۹ و ص۲۰۸، ح۴۱۷۰ و ص۳۳۵، ح۵۷۲۸ و ص۲۵۰، ح۴۶۸۳.
2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در دعای جوشن کبیر از خداوند متعال با تعبیر «یا مَن ذِکرُهُ حُلوٌ» یاد کرده است (البلد الأمین، ص۴۰۶؛ المصباح، کفعمی، ص۳۴۰؛ بحار الأنوار، ج۹۴، ص۳۹۰).
امام صادق علیه السلام: أوحَى اللّهُ عزّ و جلّ إلى داوودَ علیه السلام: یا داوودُ، بی فَافرَح، وبِذِکری فَتَلَذَّذ، وبِمُناجاتی فَتَنَعَّم، فَعَن قَریبٍ اُخلِی الدّارَ مِنَ الفاسِقینَ، وأجعَلُ لَعنَتی عَلَى الظّالِمینَ (الأمالی، صدوق، ص۲۶۳، ح۲۸۰؛ روضة الواعظین، ص۵۰۵).
3.. امام علی علیه السلام: الذِّکرُ لَذَّة المُحِبّینَ (غرر الحکم، ح۶۷۰؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۳۲، ح۵۴۵).
4.. امام علی علیه السلام: ذِکرُ اللّهِ مَسَرَّة کلِّ مُتَّقٍ، ولَذَّة کلِّ موقِنٍ (غرر الحکم، ح۵۱۷۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۲۵۶، ح۴۷۴۵).
5.. جامع الأخبار، ص۳۶۴، ح۱۰۱۳؛ بحار الأنوار، ج۹۵، ص۳۶۰، ح۱۶.
6.. (وَ لَا تَکونُواْ کالَّذِینَ نَسُواْ اللّه فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِک هُمُ الْفَسِقُونَ) (سورۀ حشر، آیۀ ۱۹).
7.. الکافی عن علی بن عیسی رفعه: إنَّ موسى علیه السلام ناجاهُ اللّهُ تَبارَک وتَعالى فَقالَ لَهُ فی مُناجاتِهِ:... یا موسى، لا تَنسَنی عَلى کلِّ حالٍ، ولا تَفرَح بِکثرَة المالِ؛ فَإِنَّ نِسیانی یقسِی القُلوبَ، ومَعَ کثرَة المالِ کثرَة الذُّنوبِ (الکافی، ج۸، ص۴۲ ـ ۴۵، ح۸؛ تحف العقول، ص۴۹۳. نیز، ر.ک: الکافی، ج۲، ص۴۹۷، ح۷؛ علل الشرائع، ص۸۱، ح۲؛ الخصال، ص۳۹، ح۲۳).
8.. امام صادق علیه السلام: فیما ناجَى اللّهُ بِهِ موسى علیه السلام، قالَ: یا موسى، لا تَنسَنی عَلى کلِّ حالٍ؛ فَإِنَّ نِسیانی یمیتُ القَلبَ (الکافی، ج۲، ص۴۹۸، ح۱۱؛ بحار الأنوار، ج۱۳، ص۳۴۴، ح۲۴).
