617
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

نشاط است که در روایات پیش‏گفته گذشت.

‏ کوتاه کردن شارب

آموزه‏های دینی، بلند گذاشتن شارب (سبیل) را جایگاهی برای شیطان و پناهگاه او می‏دانند که می‏تواند کنایه از کثیفی باشد.۱ در کنار این گونه تعابیر، راه پیشگیری را در گرفتن شارب دانسته‏اند و آن را زمینه‏ساز نشاط بیان کرده‏اند. در مجلسی در محضر امام صادق علیه السلام، سخن از گرفتن شارب به میان آمد. امام علیه السلام فرمود: «این عمل باعث نشاط می‏شود و از سنّت [پیامبر اکرم] است».۲

‏ زدودن موهای زاید بدن

تعابیری که در باره کوتاه کردن سبیل و پیامد آن در روایات آمده‏اند، در مورد نوره و زدودن موهای زاید بدن نیز به کار رفته‏اند.۳

‏ شستن سر با خَطمی

سر، بخشی از بدن است که باید بهداشت آن رعایت گردد. شستن سر، موجب پاکیزگی آن می‏گردد، بویژه شستن با خطمی۴ که در روایت پیشین، مورد تصریح قرار گرفته بود. این که خطمی چه تأثیری بر نشاط دارد، نیازمند بررسی‏های تجربی است. آنچه به بحث ما مربوط می‏شود، این است که بر اساس این روایت، بهداشت سر بویژه با استفاده از خطمی، موجب نشاط در فرد می‏گردد.

هفت. ‏لذّت ارتباط

تنهایی برای انسان، تلخ و آزاردهنده است. انسان، دوست دارد با دیگران باشد و با آنان رابطه برقرار کند. این، نیازی عاطفی است. انسان تنها، احساس خلأ می‏کند؛ احساس دردآوری

1.. پیامبر صلی الله علیه و آله: لَا یطَوِّلَنَّ أَحَدُکمْ شَارِبَهُ فَإِنَّ الشَّیطَانَ یتَّخِذُهُ مَخْبَأً یسْتَتِرُ بِهِ (الکافی، ج۶، ص۴۸۸، ح۱۱).

2.. نُشْرَةٌ وَ هُوَ مِنَ السُّنَّة (همان، ص۴۸۷، ح۸).

3.. امام علی علیه السلام: النُّورَةَ نُشْرَةٌ وَ طَهُورٌ لِلْجَسَد (الخصال، ص۶۱۱).

4.. مقصود، گُلِ خشک و ساییده شدۀ گیاه خطمی است. خطمی، گیاهی است از تیرۀ پنیرکیان که دارای گونه‏های دائمی و یک‌ساله است. برگ‏هایش پهن و ستبر و ریشه‏اش دراز و دوکی‌شکل و آبدار است. گل و ریشۀ آن در پزشکی کاربرد دارد (ر.ک: فرهنگ معین).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
616

خدا صلی الله علیه و آله تأکید می‏کند که فرد کثیف، بد بنده‏ای است۱ و خداوند متعال، چرکی و ژولیدگی را دشمن می‏دارد.۲

بنا بر این، اگر بهداشت و نظافت بدن رعایت گردد، بدن، سرحال و سرزنده خواهد ماند و بدین وسیله، نشاط از این بُعد نیز حاصل می‏شود. به همین جهت، اسلام، توجّه جدّی‏ای به پاکیزگی دارد. پاکیزگی، جزئی از ایمان است۳ و پاکیزگان، یکی از گروه‏هایی هستند که مورد محبّت خداوند متعال قرار دارند.۴ از این روی، انبیای الهی به این مسئله اهتمام ویژه داشتند.۵ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نیز از عموم مردم می‏خواهد که پاکیزگی را رعایت کنند تا به سعادت جاویدان دست یابند.۶

در روایات، موارد مختلفی در این حوزه مطرح شده که به آنها خواهیم پرداخت.

‏ مسواک زدن

آموزه‏های دینی، بهداشت دهان و دندان را امری مهم برشمرده‏اند و مسواک زدن را در فراهم آمدن آن مؤثّر دانسته‏اند. مسواک زدن، بنا بر همین آموزه‏ها داری فواید فراوانی، از جمله

1.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: بِئسَ العَبدُ القاذُورَة (الکافی، ج۶، ص۴۳۹، ح۶).

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ تَعالی یُبغِضُ الوَسِخَ والشَّعثَ (الجامع الصغیر، ج۱، ص۲۸۳، ح۱۸۵۵؛ کنز العمّال، ج۶، ص۶۴۱، ح۱۷۱۸۱).
کنز الفوائد عن رسول اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ یبغِضُ الرَّجُلَ القاذورَة. قیلَ: ومَا القاذورَة یا رسول اللّه؟ قالَ: الَّذی یتأفَّفُ بِهِ جَلیسُهُ (کنز الفوائد، ج۲، ص۱۸۵؛ بحار الأنوار، ج۸۰، ص۱۰۶). نیز، ر.ک: الخصال، ص۶۲۰، ح۱۰.

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: النَّظافَة مِنَ الإیمانِ (بحار الأنوار، ج۶۲، ص۲۹۱).
الطُّهورُ شَطرُ الإیمانِ (کنز العمّال، ج۹، ص۲۷۶، ح۲۵۹۹۸).
امام علی علیه السلام: الطُّهرُ نِصفُ الإیمانِ (دعائم الإسلام، ج۱، ص۱۰۰).

4.. (إِنَّ اللّه یحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ) (سورۀ بقره‏، آیۀ ۲۲۲).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ تَعالى یحِبُّ النّاسِک النَّظیفَ (تاریخ بغداد، ج۱۰، ص۱۲).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: إنَّ اللّهَ طَیبٌ یحِبُّ الطَّیبَ، نَظیفٌ یحِبُّ النَّظافَة (سنن الترمذی، ج۵، ص۱۱۲، ح۲۷۹۹).

5.. امام کاظم علیه السلام: مِن أخلاقِ الأنبِیاءِ التَّنَظُّفُ (الکافی، ج۵، ص۵۶۷، ح۵۰؛ تحف العقول، ص۳۲۶).

6.. تَنَظَّفوا بِکُلِّ مَا استَطَعتُم فإنَّ اللّهَ تَعالی بُنِیَ الإسلامَ عَلی النَّظافَةِ وَلَن یدخُلَ الجَنَّةَ إلّا کلُّ نَظیفٍ (تاریخ بغداد، ج۵، ص۱۴۳؛ الجامع الصغیر، ص۴۷۴، ح۳۰۶۵).
طَهِّروا هذِهِ الأجسادَ طَهَّرَکمُ اللّه ُ؛ فَإنَّهُ لَیسَ عَبدٌ یبیتُ طاهِراً إلّا باتَ مَعَهُ مَلَک فی شِعارِهِ، وَلا یتَقَلَّبُ ساعَةً مِن اللَّیلِ إلّا قالَ: اللّهُمّ، اغفِر لِعَبدِک فَإنَّهُ باتَ طاهِراً (کنز العمّال، ج۹، ص۲۷۷، ح۲۶۰۰۳).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64546
صفحه از 839
پرینت  ارسال به