611
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

است. معصومان علیهم السلام با درک این واقعیت، بیان نموده‏اند که عامل گشودگی و بسط نفس، طلسم و چیزهای از این گونه نیست؛ بلکه باید نشاط فرد تأمین گردد تا انبساط روحی و روانی اتفاق افتد.

امام صادق علیه السلام در این حدیث می‏فرماید:

۰.النُشرَةُ فی عَشَرَةِ أشیاءَ: المَشی، وَالرُّکوبِ، وَالاِرتِماسِ فِی الماءِ، وَالنَّظَرِ إلَی الخُضرَةِ، وَالأَکلِ وَالشُّربِ، وَالنَّظَرِ إلَی المَرأَةِ الحَسناءِ، وَالجِماعِ، وَالسِّواک، ومُحادَثَةِ الرِّجالِ.۱

۰.نشاط در ده چیز است: پیاده‏روی؛ سوارکاری؛ فرورفتن در آب؛ نگاه کردن به سبزه؛ خوردن؛ آشامیدن؛ نگاه کردن به زن زیباروی؛ آمیزش؛ مسواک زدن؛ و گفتگو با مردان.

در نقل دیگری از ایشان، شستن سر با خَطمی نیز افزوده شده است.۲

الف ـ ‏ انواع ‏لذّت‏های مادی

این عوامل، برخی ابعاد مختلف انسان را پوشش داده‏اند و نشاط آنها را تأمین کرده‏اند. روایات دیگری نیز در این باره وجود دارد که موارد دیگری را اضافه کرده‏اند که در آینده به آنها خواهیم پرداخت. آنچه مهم است این که هر کدام از این موارد را طرح نماییم و در باره آن سخن بگوییم.

یک. ‏لذّت تحرّک و ورزش

به نظر می‏رسد دو عنوان «المشی» و «الرکوب» به مسئله تحرّک، و جنب و جوش انسان مربوط می‏شود. جسم و روان، رابطه‏ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند. بی‏تحرّکی و سستی بدن، موجب خمودگی و کسالت روحی و روانی می‏گردد. این امر، بویژه در عصر حاضر، بسیار به چشم می‏خورد. شیوه زندگی کنونی، بشر را به موجودی ایستا و بی‏تحرّک تبدیل کرده است. در این میان، پیاده‏روی، موجب تحرّک بدن می‏شود و خمودگی و سستی را از بین می‏بَرَد.

سوارکاری نیز موجب تحرّک بدنی و از بین رفتن خمودی می‏گردد. همچنین در سوارکار،

1.. الخصال، ص۴٤۳، ح۳۷؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۳۲۲، ح۲.

2.. المحاسن، ج۱، ص۷۸، ح۴۰؛ الخصال، ص۴٤۳، ح۳۸.


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
610

شرط بودن «التذاذ» برای «تحقّق سُرور مقدّر»

گفتیم که همه امور انسان و زندگی او توسط خداوند متعال تقدیر می‌شود. هر چند در باره سرور و شادی، واژه تقدیر به کار نرفته است، امّا به هر حال، این که انسان، به نشاط نیاز دارد و نشاط از راه لذّتْ تأمین می‌شود و لذّت، عوامل مختلف و شرایط خاصّی دارد، همگی جزء تقدیرهای تکوینیِ خداوند متعال اند. از این رو، در این جا با دو مفهوم رو به رو هستیم: «سرور مقدّر» و «سرور مؤثّر». سرور مؤثّر، یعنی آن شادی‌ها و لذّت‌هایی که در زندگی اثر می‌گذارند و نشاط را به وجود می‌آورند. عامل تبدیل سرور مقدّر به سرور مؤثّر، «التذاذ» انسان و استفاده درست از عوامل لذّت‌بخش است. التذاذ، شادی را به وجود می‌آورد و در نتیجه، انسان احساس نشاط می‌کند. بنا بر این باید انواع لذّت را شناخت و شروط آن را دانست و در زندگی به کار بست تا نشاط تأمین گردد.

آنچه در این بحثْ مهم است، این که ‏لذّت، انواعی دارد که عبارت اند از ‏لذّت مادی و معنوی. این نیز بدان جهت است که انسان، موجودی دوبُعدی و مرکّب از بُعد مادی و معنوی است. از این رو، نشاط او نیز دوبُعدی است و ‏لذّتی نیز که می‏‏خواهد آن را تأمین کند، دوبُعدی است و برای تحقّق نشاط باید ‏لذّت‏های مادی و معنوی را تأمین نمود.

۱. ‏لذّت‏های مادّی

در حدیثی از امام صادق علیه السلام، ده چیز به عنوان عوامل نشاط نام برده شده‏اند. در این حدیث، از تعبیر «نُشْرة» استفاده شده است. نُشْرة از ریشه «نشر» گرفته شده و به معنای انبساط و باز شدن، و ضدّ انقباض و گرفتگی است. در فرهنگ عرب، وقتی روح برخی افراد، دچار گرفتگی و انقباض می‏شد، دلیل آن را جن‏زدگی می‏دانستند و برای برطرف شدن آن، سراغ طلسم و برخی کارهای شبیه به آن می‏رفتند، در حالی که ممکن بود دلیل گرفتگی روحی، چیز دیگری باشد. بخشی از این گرفتگی، به خاطر فقدان نشاط در ابعاد مختلف انسان

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64447
صفحه از 839
پرینت  ارسال به