است. معصومان علیهم السلام با درک این واقعیت، بیان نمودهاند که عامل گشودگی و بسط نفس، طلسم و چیزهای از این گونه نیست؛ بلکه باید نشاط فرد تأمین گردد تا انبساط روحی و روانی اتفاق افتد.
امام صادق علیه السلام در این حدیث میفرماید:
۰.النُشرَةُ فی عَشَرَةِ أشیاءَ: المَشی، وَالرُّکوبِ، وَالاِرتِماسِ فِی الماءِ، وَالنَّظَرِ إلَی الخُضرَةِ، وَالأَکلِ وَالشُّربِ، وَالنَّظَرِ إلَی المَرأَةِ الحَسناءِ، وَالجِماعِ، وَالسِّواک، ومُحادَثَةِ الرِّجالِ.۱
۰.نشاط در ده چیز است: پیادهروی؛ سوارکاری؛ فرورفتن در آب؛ نگاه کردن به سبزه؛ خوردن؛ آشامیدن؛ نگاه کردن به زن زیباروی؛ آمیزش؛ مسواک زدن؛ و گفتگو با مردان.
در نقل دیگری از ایشان، شستن سر با خَطمی نیز افزوده شده است.۲
الف ـ انواع لذّتهای مادی
این عوامل، برخی ابعاد مختلف انسان را پوشش دادهاند و نشاط آنها را تأمین کردهاند. روایات دیگری نیز در این باره وجود دارد که موارد دیگری را اضافه کردهاند که در آینده به آنها خواهیم پرداخت. آنچه مهم است این که هر کدام از این موارد را طرح نماییم و در باره آن سخن بگوییم.
یک. لذّت تحرّک و ورزش
به نظر میرسد دو عنوان «المشی» و «الرکوب» به مسئله تحرّک، و جنب و جوش انسان مربوط میشود. جسم و روان، رابطهای تنگاتنگ با یکدیگر دارند. بیتحرّکی و سستی بدن، موجب خمودگی و کسالت روحی و روانی میگردد. این امر، بویژه در عصر حاضر، بسیار به چشم میخورد. شیوه زندگی کنونی، بشر را به موجودی ایستا و بیتحرّک تبدیل کرده است. در این میان، پیادهروی، موجب تحرّک بدن میشود و خمودگی و سستی را از بین میبَرَد.
سوارکاری نیز موجب تحرّک بدنی و از بین رفتن خمودی میگردد. همچنین در سوارکار،