۰.به خاطر تنهایی خود، آفریدگان را نیافریدی و برای سود، به کارشان نگرفتی... عصیانِ عاصیان، از قدرت تو نمیکاهد و اطاعت فرمانبرداران، بر پادشاهی تو نمیافزاید.
از سوی دیگر در برخی متون دینی، زیان معصیت، به خود انسانْ نسبت داده شده است، نه خداوند.۱
بنا بر این، خداوند متعال، از طاعت و عبادت بندگان، هیچ سودی نمیبَرَد. دستورهای شریعت، جز به سود انسان نیست و تمام منافع آن به خود وی میرسد. این از واقعیتهای بنیادین در حوزه تشریع است که کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. توجّه به این حقیقت ـ که آن را «انسان ـ سودی» مینامیم ـ، موجب رضامندی تشریعی و برانگیخته شدن احساس خوشایند از تکلیف میگردد. بر همین اساس، در متون دینی، بر انسانمحوری در سود و زیان طاعت، تأکید شده است:
۰.(إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها.۲
۰.اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی می‌کنید و اگر بدی کنید، باز هم به خود می‌کنید).
روزی، امام علیعلیه السلام فرمود: «من هرگز به هیچ کس خوبی نکردهام!». مردم، سرهای خود را از روی شگفتی بلند کردند. سپس ایشان همین آیه پیش‌گفته را خواند۳ و شگفتی آنان را بر طرف ساخت.
پیامبر خداصلی الله علیه و آله نیز تأکید میکند که هر کس از خدا و فرستادهاش پیروی کند، بیتردید، رشد مییابد و کسی که عصیان کند، گمراه میشود و تنها به خود آسیب میزند، نه خداوند.۴ از دیگر معصومانعلیهم السلام نیز این مطلب نقل شده است.۵
1.. قرآن کریم در این باره میفرماید: (وَمَنْ یکفُرْ بِاللّهِ وَمَلاَئکتِهِ وَ کتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلاَلاً بَعِیداً) (سورۀ نساء، آیۀ ۱۳۶).
2.. سورۀ إسرا، آیۀ ۷.
3.. نثر الدرّ: قالَ [عَلِی علیه السلام] یوما: ما أحسَنتُ إلى أحَدٍ قَطُّ! فَرَفَعَ النّاسُ رُؤوسَهُم تَعَجُّباً، فَقَرَأَ: (إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا) (نثر الدرّ، ج۱، ص۲۹۳).
4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَن یُطِعِ اللَه ورَسولَهُ فَقَد رَشَدَ، ومَن یَعصِهِما فَإنَّهُ لا یَضُرُّ إلّا نَفسَهُ ولا یَضُرّ اللّه شیئاً (سنن ابی داود، ج۱ ص۲۴۶، ح۱۰۹۷).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَن یُطِعِ اللّهَ ورَسولَهُ فَقَد رَشَدَ، ومَن یَعصِهِما فَقَد غَوَی(السنن الکبری، ج۳، ص۲۱۵).
5.. امام حسن علیه السلام: مَن أطاعَهُ رَشَدَ ومَن عَصاهُ غَوَی (بحار الأنوار، ج۴۴، ص۱۵۱).
امام باقر علیه السلام در خطبۀ دوم روز جمعه: مَن یُطِع اللّهَ ورَسولَهُ فَقَد رَشَدَ ومَن یَعصِهِما فَقَد غَوَى. أوصیکُم عِبادَ اللّهِ بِتَقوَى اللّهِ الَّذی یَنفَعُ بِطاعَتِهِ مَن أطاعَهُ والَّذی یَضُرُّ بِمَعصِیَتِهِ مَن عَصاهُ (الکافی، ج۳، ص۴۲۲، ح۶). ←
→ امام باقر علیه السلام: مَن یُطِعِ اللّهَ ورَسولَهُ یَکُن سَبیلُ الرَّشادِ سَبیلَهُ ونُورُ التَقَوى دَلیلَهُ ومَن یَعصِ اللّهَ ورَسولَه یُخطِئِ السَّدادَ کُلَّهُ ولَن یَضُرَّ إلَّا نَفسُهُ (الکافی، ج۵، ص۳۷۱).
