«نخواستهها» قرار دهد، میتواند فشار روانیِ این موقعیت را مهار کند. امام حسن مجتبیعلیه السلام در همین راستا توصیهای دارد. ایشان میفرماید:
۰.اجْعَلْ ما طَلَبْتَ مِن الدُّنیا فَلَم تَظْفَرْ بهِ بمَنزِلَةِ ما لَم یخْطُرْ بِبالِک.۱
۰.آنچه را از دنیا طلبیدهای و بدان نرسیدهای، به منزله آن بپندار که هرگز به اندیشهات خطور نکرده است.
سه. اندازهشناسیِ دنیا
یکی از علل بیتاب شدن در برابر سختیها این است که بهرههای دنیا را بسیار زیاد و مهم میشمریم. اگر انسان، چیزی را بسیار مهم بداند، به خاطر به دست نیاوردن و یا از دست دادن آن، به شدّت غمین و اندوهگین میگردد. شدّت تنیدگی، بسته به جایگاهی است که شیءِ از دست رفته یا به دست نیامده، نزد فرد دارد. کسی که دنیا و بهرههای دنیا را بزرگ بشمارد، تحمّل فقدان آن را ندارد؛ امّا این تصوّر، مطابق واقع نیست. قرآن کریم میگوید:
۰.(قُلْ مَتَعُ الدُّنْیا قَلِیلٌ وَالْأَخِرَةُ خَیرٌ لِّمَنِ اتَّقَی.۲
۰.بگو کالای دنیا اندک است و آخرت برای پرهیزکاران، بهتر است).
این آیه، هنگامی نازل شد که مردم در آستانه یکی از جنگها قرار گرفته بودند و به خاطر دشواریها و پیامدهای جنگ، ناراضی بودند. خداوند متعال، آنان را به کم بودن متاع دنیا و بهتر بودن متاع آخرت متوجّه میسازد. بدیهی است که جنگ، ویرانگر و زیانبار است؛ امّا اگر انسان به این نکته توجّه کند که آنچه از دنیا در دست دارد، چیز مهمّی نیست، در برابر فقدان و زیانِ ناشی از جنگ، مقاوم خواهد شد. این مسئله، اختصاص به جنگ ندارد و میتواند در همه جا کاربرد داشته باشد.
قرآن کریم با تکیه بر همین مسئله، کسانی را که به متاع دنیا خرسند میشوند، سرزنش میکند۳ و خطاب به آنان تصریح میفرماید که آنچه به شما داده شده، کالای زندگی دنیا و
