اندیشه مرگ نیز باشد.۱ بنا بر این، این، اصلی اساسی است که شناخت صحیح نسبت به زندگی، عمر و مرگ، موجب اصلاح آرزوهای انسان میشود.۲
پیامبرصلی الله علیه و آله با اشاره به پایانپذیری عمر و درک نکردن بسیاری از فرداها، توجّه به این امر را موجب کوتاهیِ آرزوها و منطقی شدن آنها میداند.۳ بر همین اساس، امام زینالعابدینعلیه السلام به فرزندش امام باقرعلیه السلام سفارش میکند که: «بپرهیز از آرزوهای طولانی؛ زیرا چه بسیارند آرزومندانی که به آرزوی خود نرسیدند و مالاندوزانی که آن را مصرف نکردند».۴ در چنین وضعیتی و با توجّه به این واقعیتها، جای شگفتی است که کسی دچار آرزوهای طولانی شود.۵ برای ایمنی از آفت آرزوهای طولانی و رسیدن به سلامت زندگی، لازم است که شناخت انسان از دنیا و عمرش مورد بازنگری قرار گیرد و با واقعیتهای زندگی، هماهنگ شود.
د ـ تصحیح اندازهسنجِ داشتهها
انسان، داشتههایی را به حساب میآورد که بزرگ و ارزشمند ارزیابی شوند. آنچه کوچک ارزیابی شود، به حساب نمیآید و موجب رضامندی و سپاسگزاری نیز نمیشود. به همین جهت، یکی از مسائل مهم در این بحث، الگوی سنجش اندازه داشتههاست. سنجش اندازه داشتهها، بر اساس یک معیار خاصْ صورت میپذیرد. باید دید چه الگویی موجب سپاسگزاری و چه الگویی موجب ناسپاسی میگردد. در ادامه، این موضوع را بررسی میکنیم.
الگوی غلط: سنجه معطوف به «مادّه»
پیشتر گذشت که کوچکشماریِ داشتهها موجب ناسپاسی و نارضایتی میشود. این امر، به
1.. امام علی علیه السلام: «مَن استَقصَرَ بَقاءَهُ و أَجَلَه، قَصُرَ رَجاؤُهُ و أَمَلُهُ (غرر الحکم، ح۳۱۴۴؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۴۳۶).
2.. امام علی علیه السلام در این باره می‌فرماید: لَو عُرِفَ الأَجَلُ، قَصُرَ الأَمَلُ (الإرشاد، ج۱، ص۳۰۰).
3.. کم مِن مُستَقبِلٍ یوماً لا یستَکمِلُهُ ومُنتَظِرٍ غَداً لا یبلُغُهُ. لَو نَظَرتُم إلَی الأَجَلِ ومَسیرِهِ لَأَبغَضتُمُ الأَمَلَ وغُرورَهُ (الفردوس، ج۳، ص۳۰۴، ح۴۹۱۳). نیز، ر.ک: الأمالی، طوسی، ص۵۲۵.
4.. إیاک وَالأَمَلَ الطَّویلَ، فَکم مِن مُؤَمِّلٍ أمَلاً لا یبلُغُهُ وجامِعِ مالٍ لا یأکلُهُ (کفایة الأثر، ص۲۴۰؛ بحار الأنوار، ج۴۶، ص۲۳۰، ح۷).
5.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: عَجِبتُ لِمُؤمِّلِ دُنیا والمَوتُ یَطلُبُهُ (النوادر، راوندی، ص۲۳۷، ح۶۵۸؛ بحار الأنوار، ج۸۲، ص۱۷۲).
