این نکته آگاه باشد و به آن عمل کند، آسودهترین مردم است و کسی که این را بداند و به آن عمل نکند، گرفتارترین مردم خواهد بود».۱
بنا بر این، در کنار تلاش و اعتماد به خدا، برای کسب رضامندی، به احساس بسندگی نیز نیازمندیم. اگر فردی تلاش خود را میکند، روزیِ تقدیر شدهاش بیتردید نصیب او خواهد شد و بیتردید، چیزی نمیتواند بر آن بیفزاید. این یک واقعیت است. بنا بر این، چیزی که باید به این مجموعه اضافه شود تا رضامندی به دست آید، رضایت به مقداری است که خداوند نصیب انسان میکند. این چیزی است که در ادبیات دین از آن به عنوان «قناعت» یاد میشود. قناعت، یعنی راضی بودن به مقداری که به تشخیص خداوند برای آن مقطع کفایت میکند.
پیامبر خداصلی الله علیه و آله به ابوذر فرمود:
۰.یا أبا ذَرٍّ، اِستَغنِ بِغَناءِ اللّهِ یغنِک اللّهُ. فَقُلتُ: وما هُوَ یا رَسولَ اللّهِ؟ فَقالَ: غَداءُ یومٍ وعَشاءُ لَیلَةٍ، فَمَن قَنِعَ بِما رَزَقَهُ اللّهُ فَهُوَ أغنَی النّاسِ.۲
۰.ای ابوذر! به توانگریای که خدا به تو میدهد، توانگر شو. ابوذر گفت: ای پیامبر خدا! آن چیست؟ پیامبرصلی الله علیه و آله فرمود: «صبحانه یک روز و شام یک شب؛ پس هر که به آنچه خدا روزیاش نموده، قناعت ورزد، توانگرترینِ مردم است».
امام علیعلیه السلام قناعت به کفاف را مایه آسایش روحی فرد میداند.۳ به گزارش پیامبر خداصلی الله علیه و آله بر نخستین درِ بهشت نوشته شده: هر چیزی چارهای دارد و چاره زندگی، چهار چیز است که یکی از آنها «قناعت» است.۴ گواراترین زندگی، از آنِ کسی است که به روزیِ خدا
1.. کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام کثیراً ما یقولُ: اِعلَموا عِلماً یقیناً أنَّ اللَّهَ عزّ و جلّ لَم یجعَل لِلعَبدِ وإنِ اشتَدَّ جَهدُهُ وعَظُمَت حیلَتُهُ وکثُرَت مُکابَدَتُهُ أن یسبِقَ ما سُمِّی لَهُ فِی الذِّکرِ الحَکیمِ، ولَم یحُل مِنَ العَبدِ فی ضَعفِهِ وقِلَّةِ حیلَتِهِ أن یبلُغَ ما سُمِّی لَهُ فِی الذِّکرِ الحَکیمِ. أیهَا النّاسُ إنَّهُ لَن یزدادَ امرُؤٌ نَقیراً بِحِذقِهِ ولَم ینتَقِصِ امرُؤٌ نَقیراً لِحُمقِهِ. فَالعالِمُ لِهذَا العامِلُ بِهِ أعظَمُ النّاسِ راحَةً فی مَنفَعَتِهِ، وَالعالِمُ لِهذَا التّارِک لَهُ أعظَمُ النّاسِ شُغُلاً فی مَضَرَّتِهِ (الکافی، ج۵، ص۸۱، ح۹؛ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳۲۲، ح۴؛ نهج البلاغة، حکمت ۲۷۳).
2.. الأمالی، طوسی، ص۵۳۶، ح۱۱۶۲؛ بحار الأنوار، ج۷۷، ص۸۸.
3.. مَنِ اقتَصَرَ عَلی بُلغَةِ الکفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الرّاحَةَ، وتَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ (الکافی، ج۸، ص۱۹، ح۴؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۸۵، ح۵۸۳۴).
4.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:... فَعَلَی اَوَّلِ بابٍ مِنها (الجنة) مَکتوبٌ... لِکُلِّ شَیءٍ حیلَةٌ و حیلَةٌ العَیشِ اَربَعُ خِصالٍ؛ القَناعَةُ و بَذلُ الحَقِّ و تَرکُ الحِقدِ و مُجالَسَةُ اَهلِ الخیرِ (بحار الأنوار، ج۸، ص۱۴۴، ح۶۷).
