روزی فردا خواهد رسید؟ و... در این حالت، آینده، تاریک و مبهم ارزیابی میشود و به همراه آن، اضطراب و نگرانی از فردا شکل می‌گیرد. ترس و نگرانی اگر به‌اندازه باشد و از حدّ متعارف نگذرد، عامل تحرّک برای کسب روزی است. انسان بیخیال، برای کسب روزی، تلاش نخواهد کرد و همین امر، موجب بروز مشکلات فراوانی در زندگی وی خواهد شد. پس نگرانی به اندازه کم آن، مفید است؛ امّا اگر افزایش یابد و از حدّ معمول خود بگذرد، به افزایش تنیدگی و فشار روانی منجر میشود و رضایت از زندگی را به مخاطره میاندازد. امام علیعلیه السلام یکی از عوامل هلاک کننده مردم را ترس از فقر میداند.۱
باور صحیح: روزیرسانیِ خدا
واقعیتْ این است که خداوند، روزیِ انسان را تأمین میکند. وقتی انسان بداند روزیاش به دست صاحب قدرت است، احساس اطمینان و آرامش میکند. آنچه برای انسان اهمیت بیشتری دارد، «احساس اطمینان از روزی» است. اگر امنیت روزی تأمین باشد، انسان، آرام می‌گیرد. به همین جهت، بخشی از متون دینیِ مربوط به این موضوع، به ارائه اطلاعات در این زمینه اختصاص یافته است. برای نمونه، خداوند متعال تصریح میکند که هیچ جنبندهای بر روی زمین نیست مگر آنکه روزیاش بر عهده خداست۲ و چه بسا جنبندگانی که یارای به دست آوردن روزیِ خویش را ندارند و خدا روزیِ آنها را میدهد. روزیِ انسان را نیز همین خدا تأمین میکند.۳
در روایات نیز آمده که هر جانداری، روزیِ خود را دارد.۴ امام علیعلیه السلام در این باره به جنبندگان اشاره میکند و میفرماید: «به مورچه بنگرید که با آن همه کوچکی و ظرافت اندام [که تقریباً به چشم نمیآید]، روزیاش تضمین میشود و به فراخور حالش، به او میرسد. خداوند منّان و بخشنده، از او غافل نیست و او را محروم نساخته است؛ اگرچه در دلِ
1.. أهلَکَ النّاسَ اثنان: خَوفُ الفَقرِ و طَلَبُ الفَخرِ (الخصال، ص۶۸، ح۱۰۲).
2.. (وَ مَا مِن دَآبَّة فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَی اللّه رِزْقُهَا وَ یعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا کلٌّ فِی کتَبٍ مُّبِینٍ) (سورۀ هود، آیۀ ۶).
3.. (وَ کأَین مِّن دَآبَّة لَّا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللّه یرْزُقُهَا وَ إِیاکمْ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ) (سورۀ عنکبوت، آیۀ ۶۰).
4.. امام علی علیه السلام: لِکُلِّ ذِی رَمَقٍ قوتٌ (الکافی، ج۸، ص۲۲، ح۴).
