حفظ کند، از مراتب عالی انسانهای رشدیافته است. لذا کسی همچون امام زین العابدینعلیه السلام در مناجات خود از خداوند میخواهد که وی را به این مرحله برساند.۱ از ویژگیهای لقمان حکیم نیز برخورداری از این حالت بوده است.۲ بنا بر این، نباید وقتی حادثهای تلخ اتفاق میافتد، «ای کاش! ای کاش!» گفت و زمینه نارضایتی را فراهم کرد؛ بلکه باید به تقدیری بودن امور توسط خداوند متعال توجّه نمود تا انسانْ آرام شود. پیامبر خداصلی الله علیه و آله در این باره میفرماید:
۰.إن أصابَک شَیءٌ فلا تقل: لَو أنّی فَعَلتُ کانَ کذا وکذا، ولکن قُل: قَدَرُ اللّٰه وما شاءَ فَعَلَ، فَإنّ «لَو» تَفتَحُ عَمَلَ الشیطانِ.۳
۰.اگر بلایی به تو رسید، نگو اگر چنان میکردم، چنین و چنان میشد؛ بلکه بگو: خدا مقرّر ساخته و هر چه بخواهد انجام میدهد؛ زیرا «اگر گفتن»، راهکار شیطان را باز میکند.
ح ـ تنظیم انتظارات
انتظارات ما از زندگی، یعنی خواستهها و آرزوهای مادی در زندگی؛ یعنی چیزهایی را که دوست داریم، به دست آوریم و اموری که دوست نداریم، اتفاق نیفتند. هرکس اموری را دوست میدارد و از اموری ناخوش است. لذا مایل است زندگیاش بر اساس آنچه دوست دارد، پیش رود و از آنچه دوست ندارد، به دور باشد. این که انتظارات ما چگونه تنظیم شده باشد، نقش مهمّی در رضامندی یا نارضایتی دارد. سؤال این است که انتظارات انسان چگونه باید تنظیم شود تا در خوشایند و ناخوشایند، موجب واکنش مثبت گردد و رضامندی را به وجود آورد. در ادامه، مناسبات انتظارات یا واقعیتها را بررسی میکنیم تا روشن شود که چه الگویی از تنظیم انتظارات، موجب پیشگیری از واکنش منفی به خوشایند و ناخوشایند میگردد و واکنش مثبت را به وجود میآورد.
1.. اللَّهُمَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ وَاجعَل ثَنائی عَلَیک ومَدحی إیاک وحَمدی لَک فی کلِّ حالاتی حَتّی لا أفرَحَ بِما آتَیتَنی مِنَ الدُّنیا ولا أحزَنَ عَلی ما مَنَعتَنی فیها (الصحیفة السجادیة، دعای ۲۱).
2.. امام صادق علیه السلام در بارۀ وی میفرماید: لَم یفرَح بِشَیءٍ إن أتاهُ مِن أمرِ الدُّنیا ولا حَزِنَ مِنها عَلی شَیءٍ قَطُّ (تفسیر القمّی، ج۲، ص۱۶۲).
3.. صحیح مسلم، ج۴، ص۲۰۵۲، ح۳۴؛ سنن ابن ماجة، ج۱، ص۳۱، ح۷۹ و ج۲، ص۱۳۹۵، ح۴۱۶۸.
