361
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

از امام علیعلیه السلام نقل شده که: پیامبر خداصلی الله علیه و آله در همه امور، تسلیم خداوند متعال و از او راضی بود.۱ در دعای امام کاظمعلیه السلام نیز آمده که یکی از ویژگی‏های یاران مهدیعلیه السلام نیز همین است.۲

جالب این که در متون دینی، این مفهوم، رابطه محکمی با موضوع ایمان به خدا دارد. پیامبر خداصلی الله علیه و آله تسلیم امر خدا بودن را یکی از پنج امر ضروری برای ایمان۳ و حقیقت آن۴ می‏داند و امام علیعلیه السلام آن را یکی از ارکان چهارگانه ایمان بر می‏شمرد۵ که بدون آن، ایمان معنا ندارد. بر همین اساس، امام صادقعلیه السلام راه شناخت مؤمن را تسلیم بودن او در برابر همه

1.. امام علی علیه السلام ـ فی عد فضائل النبی صلی الله علیه و آله لما قَال لَه الیَهودىُّ فَانَّ یَعقوبَ علیه السلام قَد صَبَرَ على فِراقِ وَلَدِهِ حتى کادَ یَحرُضُ مِن الحُزنِ ـ : لَقَد کان کذلِکَ، وکانَ حُزنُ یَعقوبَ حُزناً بَعدَهُ تَلاقٍ ومُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله قُبِضَ وَلَدُه ابراهیمُ قُرَّةُ عَینِهِ فی حَیاةٍ مِنهُ، وخَصَّهُ بالاختِبارِ لِیُعظِّمَ لَهُ الاِدِّخارَ، فقال صلی الله علیه و آله: تَحزَنُ النفسُ، وَیَجزَعُ القَلبُ، وانا عَلیکَ یا إبراهیمُ لَمحزونونَ ولا نَقولُ ما یُسخِطُ الربَّ. فی کل ذلک یُؤثِرُ الرّضا عن اللّهِ‏ عَزَّ ذِکرُهُ والإستِسلامَ له فی جَمیعِ الفِعالِ (الإحتجاج، ج۱، ص۳۱۹).
امام علی علیه السلام ـ فی عد فضائل النبی صلی الله علیه و آله ـ : لَقَد اُعطِىَ ابراهیمُ علیه السلام بَعدَ الإضجاعَ الفِداءَ ومُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله أُصیِبَ بِاَفجِعَ مِنهُ فَجِیعَةً، إنَّه وَقَفَ علیه وآله الصلاة والسلامُ عَلى عَمِّهِ حَمزَةَ اَسَدِ اللّهِ‏، واَسَدِ رَسولِهِ، وناصِرِ دِینِهِ، وقد فُرِّقَ بَینَ روحِهِ وجَسَدِهِ، فَلَم یُبَیّنِ عَلیهِ حُرقَةً، ولم یُفِض علیه عَبرَةً، ولم یَنظُر إلى مَوضِعِهِ من قَلبِهِ وقلوب أهلِ بَیتِهِ، لَیُرضِىَ اللّهَ‏ عزّ و جلّ بِصَبره ویَستَسلِمَ لِامرِهِ فی جَمیعِ الفِعالِ، وقال صلی الله علیه و آله: لولا أن تَحزَنَ صَفِیَّةُ لَتَرَکتُهُ حتى یُحشَرَ من بُطونِ السِّباعِ وحَواصِلِ الطَیرِ (بحار الأنوار، ج۱۰، ص۳۳).

2.. امام کاظم علیه السلام: اللّهم صل على محمّد وآل محمّد وعَلى مَنارِکَ فی عِبادِک الداعِى إلیکَ بِاذنِکَ القائِم بِامرِکَ المُؤدِّى عن رسولِکَ، علیه وآله السلام، اللّهمَّ إذا اَظهَرتَهُ فَاَنجِز لَهُ ما وَعدتَه وسُق إلیه أصحابَهُ، وانصُرهُ وقَوِّ ناصریهِ، وبَلِّغهُ اَفضَلَ أمَلِهِ، وأعطِهِ سُؤلَهُ وجَدِّد به عن محمّد واهل بیته بَعدَ الذُّلِّ الَذی قد نَزَلَ بهم بعد نَبیّک فَصاروا مَقتولِینَ مَطرودِینَ مُشَرِّدینَ خائِفینَ غیرَ آمِنینَ، لَقوا فی جَنبِکَ ابتِغاء مَرَضاتِکَ وطاعَتِکَ الأذَى والتکذیبَ فصَبَروا على ما اصابَهُم فیک راضینَ بذلِکَ مُسلِمینَ لک فی جمیعِ ما وَرَدَ علیهِم وما یَرِدُ إلَیهِم (بحار الأنوار، ج۹۱، ص۱۹۸).

3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: خَمسٌ مِن الإیمانِ مَن لَم یَکُن فیه شَیءٌ مِنهُنَّ فَلا إیمانَ لَه التسلیمُ لِأمرِ اللّهِ‏ والرِّضا بِقضاءِ اللّهِ‏ والتفویضُ إلى اللّهِ‏ والتَّوکَلُ عَلى اللّه‏ والصَّبرُ عِند الصَّدَمَةِ الأولى (کنز العمّال، ج۱، ص۳۷، ح۶۸).

4.. امام باقر علیه السلام: بَینا رَسولُ اللّهِ‏ صلی الله علیه و آله فی بَعض اَسفارِهِ إذا لَقِیَهُ رَکبٌ فَقالُوا: السلام علیک یا رسولَ اللّهِ‏، فقال: ما انتُم، فقالوا: نَحنُ مؤمنون یا رَسولَ اللّه‏، فقال: فَمَا حَقیقَةُ إیمانِکُم، قالوا: الرِّضا بِقَضاءِ اللّهِ‏، والتَّفویضُ إلى اللّهِ‏، وَالتَسلیمُ لِأمرِ اللّهِ‏، فَقال رَسولُ اللّٰه‏: عُلَماءُ حُکَماءُ، کادوا أن یَکونوا مِنَ الحِکمَةِ أنبِیاءَ، فَإن کُنتُم صادِقینَ فَلا تَبنوا ما لا تَسکُنونَ، وَلا تَجمَعوا ما لا تَأکُلونَ، واتقوا اللّهَ‏ الَّذی إلیهِ تُرجَعونَ (بحار الأنوار، ج۶۷، ص۲۸۶).

5.. امام علی علیه السلام: الإیمانُ له أرکانٌ أربعَةٌ التوکُّلُ عَلَى اللّهِ‏ وتَفویضُ الأمرِ ألَى اللّهِ‏ والرِّضا بِقَضاءِ اللّهِ‏ والتسلیمُ لِأمرِ اللّهِ‏ عزّ و جلّ (الکافی، ج۲، ص۳۸).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
360

تو نسبت به آنچه من خواستم، تسلیم شدی، آنچه را هم تو می‏خواهی، به تو می‏بخشم، و اگر نسبت به آنچه من خواستم، تسلیم نشدی، تو را در آنچه می‏خواهی، به رنج می‏اندازم و سرانجام، باز آنچه من می‏خواهم می‏شود.

این نشان می‏دهد که مخالفت و ستیز با تقدیر، بی‏فایده است و نتیجه‏ای جز ناکامی ندارد. طبیعی است در چنین فضایی نمی‏توان انتظار رضامندی داشت.

مواجهه درست: تقدیرپذیری (تسلیم)

اگر روشن شد که همه امور، به دست اوست و بدون خواست و اراده او هیچ اتّفاقی در دنیا نمی‏افتد، و اگر روشن شد که خداوند متعال، به مصلحت بشر عمل می‏کند و هر چه از او بخواهد یا انجام دهد، به خیر اوست، پس برای رسیدن به شادکامی اصیل باید خواستِ او و همه تقدیرهای تکوینی و تشریعی‏اش را پذیرفت. در حقیقت، پذیرش خواست خداوند متعال و عمل بر اساس آن، تضمین کننده سعادت و شادکامیِ انسان است. این همان چیزی است که در ادبیات دین، از آن به عنوان «تسلیم در برابر امر خدا (التسلیم لأمر اللّه)» یاد می‏شود. کسی که تسلیمِ امرِ (فرمانِ) خداست، همه اوامر تکوینی و تشریعی وی را می‏پذیرد و در برابر آن، مقاومت نمی‏کند. مقاومت و نپذیرفتن امر خداوند متعال، یعنی مخالفت با سنن و قوانین تغییرناپذیر خداوند و حرکت در خلاف جهت جریان هستی. و این، نتیجه‏ای جز افزایش درد و رنج، و زیاد شدن مشکلات و گرفتاری‏ها ندارد و از طرفی، موجب ناکامی و شکست در زندگی می‏شود. ناکامی و افزایش فشار روانی نیز پیامدی جز نارضایتی و ناشادکامی نخواهد داشت.

از این رو، یکی از اموری که در معارف دین، مورد توجّه و سفارش قرار گرفته، «تسلیم» در همه امور است. امام صادقعلیه السلام آیه شریف (وَیُسلِّمُواْ تَسْلِیماً)۱ را به معنای تسلیم بودن در همه اوامر خداوند متعال دانسته است.۲

1.. سورۀ نساء، آیۀ ۶۵.

2.. امام صادق علیه السلام ـ لما سئل عن قوله تعالى: (وَیسَلِّمُواْ تَسْلِیماً) ـ : هو التسلیم فی الاُمور (بحار الأنوار، ج۲، ص۲۰۰).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64376
صفحه از 839
پرینت  ارسال به