291
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وقتی امیر مؤمنان علیه السلام را برای مأموریتی فرستادند، به وی نکاتی را گوشزد کردند۱ که در پی‏می‏آیند:

۱. «هیچ وظیفه‏اى و کارى‏ را به فردا وا مگذار؛ زیرا در هر روز، کار و وظیفه‏اى هست». از عوامل نارضایتی، تأخیر در کارها و از بین رفتن فرصت‏هاست. این دستور سبب می‏شود که امور مردم به موقع انجام شود و زمینه رضایتمندی را به وجود آورد.

۲. «براى مردم، نشست عمومى بگذار». ارتباط نزدیک با مردم، موجب احساس ارزشمندی در مردم می‏شود و محبّت و صمیمیت با حاکمان را موجب می‏شود و از این راه، احساس خوب رضایت را به وجود می‏آورد.

۳. «دون‏پایه را بر بلندپایه مقدّم بدار، و ناتوان را بر قدرتمند، و زنان را بر مردان».

۴. «با کسى که تو را در کارت سرگردان مى‏کند، مشورت مکن، و از قرآن، مشورت بخواه؛ چرا که قرآن، پیشواى توست».

پیامبر صلی الله علیه و آله یکی از یاران خود به نام معاذ را برای اداره امور، به سوی یمن فرستاد و دستور العملی به وی داد.۲ در دستور العمل حکومتی وی نکات جالبی آمده است که در ادامه به آنها اشاره می‏کنیم:

۱. «کتاب خدا را بدیشان بیاموز». قرآن، کتاب زندگی خوب برای دنیا و آخرت است و

1.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله‏ فی وَصِیَّتِهِ لِعَلِیٍّ علیه السلام ـ عِندَما وَجَّهَهُ إلى‏ بَعضِ الوُجوهِ ـ : یا عَلِیُّ، قَد بَعَثتُک‏ وأنَا بِکَ ضَنینٌ، فَلا تَدَعَنَّ حَقّاً لِغَدٍ فَإِنَّ لِکُلِّ یَومٍ ما فیهِ، وَابرُز لِلنّاسِ، وقَدِّمِ الوَضیعَ عَلَى الشَّریفِ، وَالضَّعیفَ عَلَى القَوِیِّ، وَالنِّساءَ قَبلَ الرِّجالِ، ولا تُدخِلَنَّ أحَداً یَغلِبُکَ عَلى‏ أمرِکَ، وشاوِرِ القُرآنَ فَإِنَّهُ إمامُکَ (نثر الدرّ، ج۱، ص۱۵۸، نزهة الناظر، ص۳۴، ح۳۶).

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله‏ ـ لِمُعاذٍ لَمّا بَعَثَهُ إلَى الیَمَنِ ـ : یا مُعاذُ! عَلِّمهُم کِتابَ اللَّهِ، وأحسِن أدَبَهُم عَلَى الأَخلاقِ الصّالِحَةِ، وأنزِلِ النّاسَ مَنازِلَهُم؛ خَیرَهُم وشَرَّهُم، وأنفِذ فیهِم أمرَ اللَّهِ، و لا تُحاشِ فی أمرِهِ ولا مالِهِ أحَداً، فَإِنَّها لَیسَت بِوِلایَتِکَ ولا مالِکَ، وأَدِّ إلَیهِمُ الأَمانَةَ فی کُلِّ قَلیلٍ و کَثیرٍ. وعَلَیکَ بِالرِّفقِ وَالعَفوِ فی غَیرِ تَرکٍ لِلحَقِّ! یَقولُ الجاهِلُ: قَد تَرَکتَ مِن حَقِّ اللَّهِ، وَاعتَذِر إلى‏ أهلِ عَمَلِکَ مِن کُلِّ أمرٍ خَشیتَ أن یَقَعَ إلَیکَ مِنهُ عَیبٌ‏ حَتّى‏ یَعذِروکَ، وأمِت أمرَ الجاهِلِیَّةِ إلّاما سَنَّهُ الإِسلامُ، وأظهِر أمرَ الإِسلامِ کُلَّهُ صَغیرَهُ وکَبیرَهُ، وَلیَکُن أکثَرُ هَمِّکَ الصَّلاةَ، فَإِنَّها رأسُ الإِسلامِ بَعدَ الإِقرارِ بِالدّینِ، وذَکِّرِ النّاسَ بِاللَّهِ وَالیَومِ الآخِرِ، وَاتَّبِعِ المَوعِظَةَ، فَإِنَّهُ أقوى‏ لَهُم عَلَى العَمَلِ بِما یُحِبُّ اللَّهُ، ثُمَّ بُثَّ فیهِمُ المُعَلِّمینَ، وَاعبُدِ اللَّهَ الَّذی إلَیهِ تَرجِعُ، ولا تَخَف فِی اللَّهِ لَومَةَ لائِمٍ (تحف العقول، ص۲۵؛ تاریخ دمشق، ج۵۸، ص۴۰۹، ح۱۲۱۷۸).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
290

از این بیان روشن می‏شود که صلاح دنیای مردم، با دین و نظام دینی گره خورده است. لذا نه تنها دین‌خواهی و دین‌محوری، به زیانِ دنیای مردم نیست، بلکه تنها راه رسیدن به آن است و هر راه دیگری، محکوم به شکست است.

بر همین اساس، نظریه اسلام در باب جامعه و حکومت، نظریه «یک به اضافه یک» است، تا «یک به اضافه بی‏نهایت». یعنی اگر جامعه از دو نفر تشکیل شده باشد، حتماً یکی از آنان امام است. این از قوانین حتمی الهی است.۱

از سوی دیگر، روایاتی هم که فلسفه امامت را بیان کرده‏اند، در همین راستا قرار می‏گیرند؛ زیرا نظریه حکومت اسلامی، نظریه «امامت و ولایت» است. امام علی علیه السلام در باب فلسفه امامت می‌فرماید: «نظام امّت اسلامی به امامت است».۲ امام رضا علیه السلام امامت را «اساس بالنده» اسلام و فرع «بلندمرتبه» آن می‏داند.۳

۱. وظایف حکومت خوب

حکومت، وظایفی دارد که اگر به خوبی انجام دهد، موجب ایجاد یک نظام سیاسی ـ اجتماعی خوب می‏شود. این جا مجال بحث مفصّل از آنها نیست و تنها به نمونه‏هایی از آنچه در آیات و روایات آمده‌اند، اشاره خواهیم کرد.

1.. امام صادق علیه السلام: لو لم یبق فی الأرض إلّا رجلان لکان أحدهما الحجّة... (علل الشرائع، ص۱۹۷، ح۱۰؛ الغیبة، نعمانی، ص۱۳۹، ح۱؛ الکافی، ج۲، ص۱۷۹، ح۱؛ کمال الدین، ج۱، ص۲۳۰، ح۳۰؛ بصائر الدرجات، ص۴۸۷، ح۲ و ۳).
امام صادق علیه السلام: لو کان النّاس رجلین لکان أحدهما الإمام و إنّ آخر من یموت الإمام لئلّا یحتج أحدهم علی اللّه عزّ و جلّ ترکه بغیر حجة اللّه علیه (علل الشرائع، ص۱۹۶، ح۶).

2.. الإمامة نظام الأمّة (غرر الحکم، ح۱۰۹۵ و ۶۶۰۸).

3.. إنّ الإمامة أُسّ الإسلام النّامی وفرعه السّامی (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۲۱۸، ح۱؛ معانی الأخبار، ص۹۷، ح۱؛ الأمالی، صدوق، ص۵۳۸، ح۱؛ کمال الدین، ج۲، ص۶۷۷، ح۳۱؛ الکافی، ج۱، ص۲۰۰).
ایشان در سخن دیگری، نخست در بارۀ «اصل امامت» می‌فرماید: «إنّ الإمامة زمام الدّین و نظام المسلمین و صلاح الدّنیا وعزّ المؤمنین...» و در ادامه در بارۀ شخص «امام» می‏فرمایند: «الإمام... نظام الدّین و عزّ المسلمین وغیظ المنافقین و بوار الکافرین» (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۲۱۸، ح۱؛ معانی الأخبار، ص۹۷، ح۲؛ ألأمالی، صدوق، ص۵۳۸؛ کمال الدین، ج۲، ص۶۷۷، ح۳۱؛ الکافی، ج۱، ص۲۰۰، ح۱).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64514
صفحه از 839
پرینت  ارسال به