269
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

به دست آوردن رفاه نیست؛ ناکامی در صمیمیت و فقدان دوستان صمیمی، از عوامل مهم در نارضایتی و ناخرسندی است.

نیاز انسان به اُنس و صمیمیت، با هیچ عامل دیگری تأمین نمی‏شود. هر نیازی تأمین کننده خاص خود را دارد. نیاز به اُنس و صمیمیت، چیزی غیر از نیاز به مال و رفاه است. لذا این بخش از نیاز انسان حتّی با وجود امکانات فراوان نیز ارضا نمی‏شود.

ثروتمندان و مرفّهان تنها، از زندگی خود لذّت نمی‏برند. یکی از لذّت‏های زندگی، معاشرت با دوستان است. کسانی که با دوستان خود، ارتباط سالم و سازنده‏ای دارند، رضامندی بیشتری از زندگی دارند. البته اصل مهم در روابط با دیگران، «همسانی» افراد است. لذّت دوستی هنگامی به وجود می‏آید که انسان بتواند همانند خود را بیابد و با او رابطه برقرار کند. در غیر این صورت، رابطه با هر کسی نمی‏تواند رضایت‏بخش باشد؛ ولی به هر حال، اُنس با دیگران، یکی از نیازهای انسان است. برای هر چیزی، چیزی از جنس خودش مایه آسایش او می‏شود و مؤمن، آسایش خود را در برادر مؤمن می‏یابد.۱ صِرف مجاورت و ارتباط بدون صمیمیت، مایه خرسندی و خشنودی انسان نمی‏گردد. آنچه به یک ارتباط، معنا می‏دهد و آن را لذّت‏بخش می‌کند، ارتباط روح‏ها و جان‏هاست و این ارتباط، هنگامی به وجود می‏آید که روح‏ها، هم‏افق و هم‏فکر باشند.

وقتی از امام کاظم علیه السلام در باره آنچه مایه برتری زندگی دنیاست پرسیدند، ایشان در پاسخ فرمود: «وسیع بودن خانه و فراوان بودن دوستان».۲ آنچه معاشرت با دوستان را لذّت‏بخش می‏سازد، همدم بودن است. اُنس، نیاز اساسی انسان است و این، چیزی است که می‏تواند در ارتباط دوستی، تجلّی پیدا کند.

امام صادق علیه السلام از پنج چیز به عنوان عوامل آسایش روانی و لذّت‏بخش زندگی یاد می‏کند که چهارمین آن «مونس موافق» است. از ایشان پرسیدند: مونس موافق چیست؟ امام علیه السلام در

1.. امام صادق علیه السلام: لِکُلِّ شَی‏ءٍ شَی‏ءٌ یَستَریحُ إلَیهِ، وإنَّ المُؤمِنَ یَستَریحُ إلی‏ أخیهِ المُؤمِنِ کَما یَستَریحُ الطَّیرُ إلی‏ شَکلِهِ (الإختصاص، ص‏۳۰؛ مشکاة الأنوار، ص‏۱۰۴؛ عدّة الداعی، ص‏۱۸۷؛ المؤمن، ص‏۳۹.

2.. الکافی عن سَعیدٍ عَن غَیرِ واحِدٍ: إنَّ أبَا الحَسَنِ علیه السلام سُئِلَ عَن فَضلِ عَیشِ الدُّنیا، قالَ: سَعَةُ المَنزِلِ، و کَثرَةُ المُحِبّینَ (الکافی، ج‏۶، ص‏۵۲۶؛ المحاسن، ج‏۲، ص‏۶۱۱).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
268

ناراحت بودم، خدمت امام صادق‏ علیه السلام رسیدم. ایشان پرسید: «سکونی! ناراحتی تو از چیست؟». گفتم: فرزند دختری برایم به دنیا آمده است. ایشان پاسخی به من داد که مرا آرام و خوش‏حال کرد. فرمود: «ای سکونی! سنگینی او (فرزند دختر) بر زمین است و روزی او بر عهده خداوند است. در غیر عمر تو زندگی می‏کند و از غیر روزی تو می‏خورد». سکونی می‏گوید: به خدا سوگند، این کلام، ناراحتی را از من زدود و مرا خوش‏حال کرد.۱

اگر به این واقعیت توجّه شود که فرزند، نه از عمر انسان می‏کاهد و نه از روزیِ انسان، نگرانی‏ها برطرف می‏شود. امام صادق علیه السلام به جارود بن منذر می‏فرماید: «به من خبر رسیده که برای تو فرزند دختری متولّد شده و تو از آن، خشمگین شده‏ای. چه چیزی از او بر دوش توست؟ گُلی است که آن را می‏بویی و از روزیِ آن نیز کفایت شده‏ای و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هم پدر دختران بود.۲

امام صادق علیه السلام در این کلام، به سه نکته اشاره کرده‏اند: یکی جنبه مثبت دختر داشتن، دیگری تأمین بودن روزی آن و سوم این‏که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هم پدر دختران بوده است. اگر دختردار بودن، ننگ می‏بود، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نباید دختر داشته باشد. پس دختر داشتن، ننگ نیست و روزیِ آن نیز بر عهده خداوند است. از این‏رو نباید انسان، ناراحت و غمگین گردد و بدین وسیله، زندگی را بر خود و همسرش تلخ کند؛ بلکه باید از این گُل خدایی، خرسند باشد و از زندگی خود لذّت ببرد.

۲. دوستان‏ خوب

یکی از قلمروهای اُنس و صمیمیت، «دوستان» هستند. وجود دوست، انسان را از تنهایی، بیرون می‏کند و به زندگی، نشاط می‏بخشد. علّت بسیاری از نارضایتی‏ها را باید در نداشتن روابط دوستانه جستجو کرد. نارضایتی درونی، همیشه معلول محرومیت مالی و ناکامی در

1.. عن السکونی قال: دخلت على أبی عبد اللّه علیه السلام وأنا مغموم مکروب، فقال لی: یا سکونی مما غمک؟ قلت: ولدت لی ابنة فقال: یا سکونی على الأرض ثقلها وعلى اللّه رزقها، تعیش فی غیر أجلک وتأکل من غیر رزقک، فسرى واللّه عنی (الکافی، ج‏۶، ص‏۴۸؛ تهذیب الأحکام، ج‏۸، ص‏۱۱۲).

2.. امام صادق علیه السلام: بَلَغَنی أنَّهُ وُلِدَ لَکَ ابنَةٌ فَتُسخِطُها وما عَلَیکَ مِنها؟! رَیحانَةٌ تَشَمُّها وقَد کُفیتَ رِزقَها وقَد کانَ رَسولُ اللَّهِ‏ صلی الله علیه و آله أبَا البَناتِ (الکافی، ج‏۶، ص‏۶).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64287
صفحه از 839
پرینت  ارسال به