249
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

در متون اسلامی، از اموری به عنوان معیارهای همسرگزینی یاد شده که مهم‌ترین آنها «دینداری» است.۱ ایمان به عنوان یک معیار، سه رقیب دارد که عبارت‌اند از: مال، جمال و شهرت.۲ آنچه به این بحث مربوط می‏شود و اساس کار بر آن استوار است، این که اگر کسی به خاطر هر کدام از سه عنوان یاد شده با کسی ازدواج کند، خداوند متعال آنها را به همان عوامل وامی‏گذارد! و این یعنی دخالت نکردن خداوند در ایجاد مودّت و رحمت. به عکس، اگر کسی به خاطر دین و ایمان با کسی ازدواج نماید، اوّلاً خداوند متعال خود عهده‏دار این امر خواهد شد؛ ثانیاً آنچه را که هدف نهایی از مال و جمال و شهرت است، به آنان خواهد داد، بدون این که در ظاهر خود آن عناصر را داشته باشند!

در روایات اسلامی تصریح شده است که اگر کسی به خاطر ثروت و فخرفروشی ازدواج کند، موجب افزایش خواری و پستی و فقر و نیازمندی فرد می‏گردد! و چه بسا وی را با طغیان و سرکشی همسرِ دارا رو به رو می‏سازد! و اگر به خاطر جمال و زیبایی با کسی ازدواج نماید، به خواسته خود از زیبایی نمی‏رسد و آنچه را ناخوش دارد، در او می‏بیند و چه بسا با فساد و انحراف همسر رو به رو می‏شود و زمینه خیانت زناشویی را فراهم می‏آورد. و اگر کسی به خاطر شهرت با کسی ازدواج نماید، موجب پستی فرد می‏شود.۳ از همه اینها یک چیز روشن است و آن این که در این شیوه همسرگزینی، فرد به انتظارات و خواسته‏های خود از مال، جمال و شهرت نمی‏رسد و به عکس، با احساس فقر و نیازمندی، ارضا نشدن جنسی، و خواری رو به رو می‏شود. و این یعنی ناکامی در زندگی زناشویی! بدیهی است در

1.. امام باقر علیه السلام: أَتَى رَجُلٌ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله یَسْتَأْمِرُهُ فِی النِّکَاحِ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: انْکِحْ، وَ عَلَیْکَ بِذَاتِ الدِّینِ تَرِبَتْ یَدَاکَ (الکافی، ج۵، ص۳۳۲، ح۱؛ تهذیب الأحکام، ج۷، ص۴۰۱، ح۱۶۰۰).

2.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: لا تُنکَحُ المَرأَةُ لِأَربَعَةٍ: لِمالِها، وجَمالِها، ونَسَبِها، ولَذَّتِها . فَعَلَیکَ بِذاتِ الدّینِ (جامع الأخبار، شعیری، ص۹۷).

3.. پیامبر صلی الله علیه و آله: لا تَزَوَّجُوا النِّساءَ لِحُسنِهِنَّ؛ فَعَسى حُسنُهُنَّ أن یُردِیَهُنَّ، ولا تَزَوَّجوهُنَّ لِأَموالِهِنَّ؛ فَعَسى أموالُهُنّ أن تُطغِیَهُنَّ، ولکِن تَزَوَّجوهُنَّ عَلَى الدّینِ (سنن ابن ماجة، ج۱، ص۵۹۷، ح۱۸۵۹؛ السنن الکبرى: ج۷، ص۱۲۹، ح۱۳۴۶۹).
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: مَن تَزَوَّجَ امرَأَةً لا یَتَزَوَّجُها إلّا لِجَمالِها، لَم یَرَ فیها ما یُحِبُّ. ومَن تَزَوَّجَها لِمالِها لا یَتَزَوَّجُها إلّا لَهُ، وکَلَهُ اللّهُ إلَیهِ. فَعَلَیکُم بِذاتِ الدّینِ (تهذیب الأحکام، ج۷، ص۳۹۹، ح۱۵۹۲، روضة الواعظین، ص۴۱۰).

الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
248

راهبردی در ازدواج است که اثر منفی و ویرانگر خود را بر تمام زندگی زناشویی خواهد گذاشت؛ اثری که جبران‌ناپذیر خواهد بود. از این رو، انتخاب شایسته، نقش مهمی در پایداری خانواده دارد. در اسلام، موضوع همسرگزینی بسیار مورد توجّه قرار گرفته و دلیل آن، محدودیت‏آوری ازدواج دانسته شده است. انسان تا پیش از ازدواج آزاد است؛ امّا به محض ازدواج، محدود می‏شود. این محدودیت، هم مربوط به زن است۱ و هم مرد.۲ البته این محدودیت، ناپسند نیست. انسان باید آگاه باشد که چه نوع محدودیتی را برای خود رقم می‏زند. شریک زندگی، در نوع محدودیت انسان نقش مهمّی ایفا می‏کند.

در سبک همسرگزینی، دو مسئله اساسی وجود دارد: یکی معیارهای انتخاب و دیگری الگوی تصمیم‏گیری. از این رو در ادامه به بررسی این دو مسئله می‏پردازیم.

ـ معیارهای خوب

یک زندگی خوب و پایدار، بر وجود ویژگی‏هایی در هر کدام از همسران، استوار است. از این رو، فلسفه «معیار» در موضوع انتخاب، در نظر گرفتن ویژگی‏هایی است که بتواند یک زندگی موفّق و پایدار را پایه‏گذاری کند و رضایت همسران را تضمین نماید. امّا این که چه ویژگی‏هایی می‏تواند یک زندگی خوب را تضمین کند، از مسائل و گلوگاه‏های اساسی در موضوع پایداری، کامیابی و رضامندی خانواده است. پرسش مهم این است که معیار پایدارکننده و کامیاب‏کننده خانواده چیست؟ الزاماً هر معیاری، پایداری خانواده و کامیابی زناشویی را به همراه نمی‏آورد. ریشه بسیاری از آسیب‏های خانواده، به اشتباه در فهرست معیارها برمی‏گردد. امروز شاهد تغییر در معیارهای همسرگزینی هستیم. هم جوانان و هم خانواده‏ها در انتخاب خود از معیارهای پایدارکننده و کامیاب‏کننده استفاده نمی‏کنند و به همین جهت، ناسازگاری، نارضایتی و ناپایداری خانواده افزایش یافته است. لذا، «فهرست معیارها» اهمیت فوق‏العاده می‏یابد و نمی‏توان از کنار آنها به سادگی گذشت.

1.. إِنَّمَا النِّکاحُ رِقٌّ فَإِذَا أَنْکحَ أَحَدُکمْ وَلِیدَةً فَقَدْ أَرَقَّهَا فَلْینْظُرْ أَحَدُکمْ لِمَنْ یَرِقُّ کرِیمَتَهُ (الأمالی، طوسی، ص۵۱۹).

2.. حسن بن محبوب می‏گوید: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللّه علیه السلام إِنَّ صَاحِبَتِی هَلَکَتْ وَکَانَتْ لِی مُوَافِقَةً وَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَتَزَوَّجَ فَقَالَ: «انْظُرْ أَینَ تَضَعُ نَفْسَکَ وَمَنْ تُشْرِکُهُ فِی مَالِکَ وَتُطْلِعُهُ عَلَى دِینِکَ وَسِرِّکَ وَأَمَانَتِکَ...» (الکافی، ج۵ ص۳۲۳ و ۳۳۲؛ کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۳۸۶، ح۴۳۵۸).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64414
صفحه از 839
پرینت  ارسال به