167
الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)

علی علیه السلام با اشاره به این که برخی دنیا را می‏طلبند و به آن علاقه‏مندند و از کسب آن راضی می‏شوند، چنین حالتی را به این دلیل که هدف زندگی انسان نیست، نفی می‏کند.۱

جمع‏بندی مبانی جهان‏شناختی

از آنچه گذشت، روشن می‏شود که دنیا سرایی است که اصالت ندارد و مقدّمه‏ای برای حیات جاویدان انسان است. از این رو، فرصتی برای تکامل و رشد انسان است و برای رسیدن به آن، به رنج و شادی، و باید و نباید آمیخته است تا از طریق آن، به کمال واقعی دست یابد و حیات جاویدان خویش را تضمین نماید.

د ـ‏ مهم‏ترین مبانی دین‏شناختی

دین و تکلیف، یکی دیگر از ابعاد زندگی انسان است. گاه تکالیف دینی ـ‏ که سخت‏اند ـ ‏، موجبات نارضایتی را فراهم می‏آورند. شناخت این بُعد از زندگی می‏تواند نقش مهمّی در رضامندی و تأمین شادکامی داشته باشد. به همین جهت، بخشی از متون دینی به معرّفی آن پرداخته‏اند. در ادامه، به مهم‏ترین ویژگی‏های آن اشاره خواهیم کرد:

یک. توحید در حُکم

گذشته از توحید افعالی، شادکامی در حوزه «توحید در حکم» نیز قابل بررسی است. توحید در حکم، عبارت است از: یکتایی خداوند در تشریع (وضع) احکام یا همان قانون‏گذاری. از نظر قرآن، تنها خداوند متعال، حقّ وضع قانون و صدور دستور اجرای آن را دارد و پیروی از هر قانونی در زندگی فردی و اجتماعی بشر، بجز قانون الهی، شرک محسوب می‏شود.

دلیل این که قانون‏گذاری، تنها حقّ خداست، این است که: بهترین قانون‏گذار، کسی است

1.. ألا وإنَّ هذِهِ الدُّنیا الَّتی أصبَحتُم تَتَمَنَّونَها وتَرغَبونَ فیها وأصبَحَت تُغضِبُکم وتُرضیکم، لَیسَت بِدارِکم، ولا مَنزِلِکمُ الَّذی خُلِقتُم لَهُ ولاَ الَّذی دُعیتُم إلَیهِ. ألا وإنَّها لَیسَت بِباقِیةٍ لَکم ولا تَبقَونَ عَلَیها، وهِی وإن غَرَّتکم مِنها فَقَد حَذَّرَتکم شَرَّها، فَدَعوا غُرورَها لِتَحذیرِها، وأطماعَها لِتَخویفِها، وسابِقوا فیها إلَی الدّارِ الَّتی دُعیتُم إلَیها. (همان، خطبۀ ۱۷۳؛ بحار الأنوار، ج۷۸، ص۹۵، ح۱). نیز، ر.ک: تحف العقول، ص۱۸۴.
ایشان در کلام دیگری چنین تصریح می‏کند: إن اللّهَ سُبحانَهُ قَد جَعَلَ الدُّنیا لِما بَعدَها وَابتَلَی فیها أهلَها لِیَعلَمَ أیُّهُم أحسَنُ عَمَلاً ولَسنا لِلدُّنیا خُلِقنا ولا بِالسَّعیِ فیها أمرِنا (نهج البلاغة، نامۀ ۵۵).


الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
166

بردن و چون «گذرگاه»۱ است که باید از آن «کوچ»۲ کرد و «رفت».۳ البته این بلاها و سختی‏ها، در راستای رشد و تکامل اند ـ که در آینده به آنها خواهیم پرداخت ـ. آنچه در این جا مهم است این که اگر کسی بداند دنیا جای راحتی نیست، شادکامی را مساوی لذّت نمی‏داند و موفّقیت را در التذاذ جستجو نمی‏کند و از سختی‏ها و گرفتاری‏های دنیا ناراضی و ناخرسند نمی‏گردد.

سه. سرای عمل

بر اساس روایات اسلامی، دنیا، سرای عمل است که در آن افراد به انجام دادن طاعت و ترک معصیت فراخوانده می‏شوند. پیامبر خداصلی الله علیه و آله در این باره می‏فرماید:

۰.ألا وإنّکم فی یومِ عملٍ وَلا حِسابَ فِیهِ، ویوشِک أنْ تَکونوا فی یومِ حِسابٍ لَیس فیهِ عَملٌ.۴

۰.آگاه باشید که اینک شما در روزی هستید که هنگام عمل است و حسابرسی در آن نیست، و زودا که به روزی برسید که روز حسابرسی است نه جای عمل!

بنا بر این، دنیا جایی نیست که فرد در آن آزاد باشد و هر رفتاری که می‏خواهد انجام دهد؛ بلکه باید تحت برنامه‏ای مشخّص حرکت کند تا آینده خود را بسازد. البته همان گونه که در مبانی دین‏شناختی می‏آید، این دستورها در راستای تکامل و حیات عالی انسانی اند.

چهار. اصالت نداشتن

دنیا مقطعی از زندگی است که به لحاظ زمانی، بخش ناچیزی از حیات انسانی را تشکیل می‏دهد. چند سالی در این دنیا زندگی می‏کنیم؛ ولی حیات جاوید ما در سرای دیگر است. به لحاظ ارزش نیز دنیا و همه تمتّعات آن، ناچیزند. دنیا و همه آنچه در آن است، به خاطر انسان و در خدمت انسانْ آفریده شده‏اند و همچون ابزاری برای زندگی واقعی اویند.۵ امام

1.. ر.ک: همان، ص۳۹ (دار ممرّ).

2.. ر.ک: همان، ص۳۶ (دار قلعة).

3.. ر.ک: همان، ص۳۹ (دار شخوص).

4.. أعلام الدین، ص۳۴۵.

5.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید: إنّ الدُّنیا خُلِقَت لَکُم وأنتُم خُلِقتُم لِلآخِرَةِ (میزان الحکمة، ج۴، ص۱۶۹۲، ح۵۷۵۳).
امام علی‏ علیه السلام نیز در این باره می‏فرماید: الدُّنیا خُلِقَت لِغَیرِها ولَم تُخلَق لِنَفسِها (نهج البلاغة، حکمت ۴۶۳).

  • نام منبع :
    الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان شناسی مثبت گرا (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    سوم
تعداد بازدید : 64521
صفحه از 839
پرینت  ارسال به