همین جهت میستاید.۱ همچنین در برخی دیگر از روایات، از تعبیر «حکمت» استفاده شده است. امام علیعلیه السلام قضای الهی را حکیمانه و عالمانه میداند.۲
خواست خداوند ـ هر چند ناخوشایند به نظر آید ـ ، از خواست بشر ـ هر چند خوشایند به نظر آید ـ، بهتر است؛ زیرا خواست خداوند متعال، مبتنی بر خیر پنهان، امّا پایدار است و خواست بشر، مبتنی بر خیر آشکار و شرّ پنهان و پایدار.۳ امام صادق علیه السلام حکایت جالبی را نقل میکند. ایشان میفرماید: بنی اسرائیل نزد موسی علیه السلام آمدند و از او خواستند که از خداوند عزّ و جلّ درخواست کند تا هر گاه آنان اراده کردند، آسمان را برایشان بباراند و هر گاه آنان اراده کردند، آن را از باریدنْ باز دارد. موسی علیه السلام نیز خواسته آنان را از خداوند عزّ و جلّ درخواست نمود. خداوند فرمود: «ای موسی! باشد [پذیرفتم].»
موسی علیه السلام آنان را باخبر کرد. پس به کشت همه دانهها پرداختند و چیزی را فروگذار نکردند. سپس بر پایه ارادهشان، بارش باران را درخواست نمودند و بر پایه ارادهشان از آن جلوگیری کردند. در نتیجه، کشتزارهایشان چنان پُربار شد که محصول آنها همانند کوهها و نیزارها گردید. سپس درویدند و کوبیدند و باد دادند؛ امّا چیزی به دست نیاوردند. پس نزد موسیعلیه السلام فریاد و ناله سر دادند و گفتند: ما از تو درخواست کردیم که از خدا بخواهی که هر گاه ما اراده کردیم، آسمان را بر ما بباراند. خدا خواسته ما را پذیرفت و سپس آن را بر ضرر ما گرداند! موسیعلیه السلام گفت: پروردگارا! بنی اسرائیل، از کار تو به فریاد آمدند.
خدا فرمود: «ای موسی! برای چه؟». گفت: از من درخواست کردند که از تو بخواهم هر گاه آنان اراده کردند، آسمان را ببارانی و هر گاه اراده کردند، آن را از بارش باز داری. تو هم پذیرفتی؛ امّا آن را به ضررشان گرداندی! خدا فرمود: «ای موسی! من برای بنی اسرائیل، تقدیر کرده بودم؛ ولی آنان به مقدّرات من راضی نشدند. پس خواستهشان را پذیرفتم و
1.. امام زین العابدین علیه السلام ـ مِن دُعائِهِ فِی المَحذوراتِ ـ : اللّهمَّ لَک الحَمدُ عَلى حُسنِ قَضائِک، وبِما صَرَفتَ عَنّی مِن بَلائِک، فَلا تَجعَل حَظّی مِن رَحمَتِک ما عَجَّلتَ لى مِن عافِیتِک، فَأَکونَ قَد شَقیتُ بِما أحبَبتُ وسَعِدَ غَیری بِما کرِهتُ؛ (الصحیفة السجادیة، ص۷۷، دعای ۱۸).
2.. أمرُهُ قَضاءٌ وحِکمَة، ورِضاهُ أمانٌ ورَحمَة، یقضی بِعِلمٍ ویعفو بِحِلمٍ (نهج البلاغة، خطبۀ ۱۶۰).
3.. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله: اِختِیارُ اللّهِ لِلعَبدِ ما یسوؤُهُ، خَیرٌ مِنِ اختِیارِهِ لِنَفسِهِ ما یسُرُّهُ (تنبیه الخواطر، ج۲، ص۱۱۸).
