برخی راویان در اسناد روایت «کتاب الله و سنّتی» به دشمنی با اهل بیت علیهم السلام مشهورند؛ بلکه متمایل به خوارج ‌اند، و این نکته، احتمال تحریف و دستکاری شدن روایت صحیح «کتاب الله و عترتی» را توسط آن‌ها، تقویت می‌کند.
بنا به آنچه گذشت، عبارت «کتاب الله و سنّتی» نمی‌تواند با عبارت «کتاب الله و عترتی» معارضه کند، چون از جهت سند و اشتهار و صحّت، این دو، همسان نیستند.
*
در پایان، بار دیگر، ناگزیرم تأکید کنم که تمسّک به سنت رسول خدا صلی الله علیه و‌آله، بی‌تردید، بر ادله قرآنی استوار است، و برای اثبات آن، نیازی به پناه بردن به متون روایی ضعیف و مخدوش نیست و نپذیرفتن روایت «کتاب الله و سنّتی» نیز هرگز به معنای نپذیرفتن حُجّیت سنّت یا بسنده کردن به قرآن کریم نیست.
با تقدیم احترامات فائقه
محمد محمدی ری شهری
۱۴/۱۰/۱۳۸۲ هجری شمسی

نصر بن سلمه مروزی، او را دروغ‌زن شمرده است. سیف بن محمد گفته: ابن ابی اویس، حدیث می‌ساخت. سلمة بن شبیب گفته: از اسماعیل بن ابی اویس شنیدم که می‌گفت: وقتی اهل مدینه درباره موضوعی اختلافشان می‌شد، من برای ایشان حدیث می‌ساختم.^۱
منابع دیگر، مانند سنن بیهقی و دارقطنی، که این روایت را آورده‌اند، همین مشکل سند روایت المستدرک علی الصحیحین را دارند. در سلسله سند این حدیث، در دو کتاب یاد شده نیز، صالح بن موسی و اسماعیل بن ابی اویس آمده‌اند. با این حساب، این نقل، ظاهراً هیچ سند معتبری ندارد.
از همین جا روشن می‌شود که نباید از حدیث صحیح مشهور قابل قبول «کتاب خدا و عترتم» چشم‌پوشی کرد و به روایت غیر قابل اعتماد «کتاب خدا و سنّتم» چنگ زد.
ج. انگیزه‌های پنهان احتمالی پشت پرده روایت یاد شده:
سلطه طولانی دو دولت اموی و عباسی، و مواضع خصمانه آن‌ها نسبت به اهل بیت علیهم السلام، یاد کردن از اهل بیت علیهم السلام را با ترس و وحشت، همراه کرده بود و در چنین فضای رعب‌آوری، طبیعی بود که برخی از راویان، بر حسب تصوراتشان، در نقل حدیث، به نقل به معنای حدیث، روی آورند و برای حفظ جانشان، کلمه «عترتی» را به «سنّتی» بدل سازند.
اما خلاف این عمل، یعنی بدل کردن «سنّتی» به «عترتی» یا «اهل بیتی» محتمل نیست؛ چرا که در بسیاری از مصادر، مانند صحیح مسلم _ که در آن با تأکید، سه بار آمده: «أذکّرکم الله فی أهل بیتی» _ تغییر عبارت به این شکل، امکان ندارد. در چنین فضایی که فشار سیاسی زیاد است، عاقلانه نیست که کسی زندگی‌اش را به خاطر تبدیل «سنّتی» به «عترتی» به مخاطره بیندازد.