هوس طوفانى است كه غبارهايى به رنگ انواع ناشايستگيها ايجاد مى كند . اين غبارها آينه دل را تيره و انسان را از نور علم بى بهره مى كند ، و با آنكه مى داند ، گمراه مى شود همانطور كه خداوند عز و جل فرموده است : «آيا آن كس را ديده اى كه هواى نفسش را [ همچون ] خداى خود گرفت و خداوند او را با وجود آگاهى اش ، بيراه گزارد و بر گوش و دل او مُهر نهاد و بر چشمش پرده كشيد ، پس چه كسى پس از خداوند او را هدايت مى كند، آيا پند نمى گيريد؟» ۱ .
بنابراين براى مبارزه اساسى با موانع نور علم ، قطع كردن ريشه هوس ضرورى است .
مسأله سوم : مبادى وسوسه
نكته مهم ديگرى كه در بررسى اين فصل قابل توجه است ، اين است كه موانع نور علم، مبادى دسيسه هاى شيطان نيز به شمار مى رود. اين موانع نه تنها انسان را از معارف حقيقى والهامات ربّانى محروم مى سازد ، بلكه او را در معرض وسوسه هاى شياطين و احساسات و ادراكات دروغين ناشى از آن قرار مى دهد . از اين رو در رواياتى كه ملاحظه شد ، هوا و كبر ، هم آفت عقل شناخته شده است وهم دام شيطان ۲ . در اين ارتباط در مناجاة الشاكين منسوب به امام زين العابدين عليه السلام آمده است : «بار خدايا به تو شكايت مى برم از دشمنى كه گمراهم مى كند و از شيطانى كه به اغوايم كمر بسته است ؛ سينه ام را از وسوسه پُر ساخته و اوهام و افكار واهى اش قلبم را احاطه كرده ، از هواهايم پشتيبانى مى كند و دوستى دنيا را در نظرم مى آرايد
