دسته سوم : موانع علم حقيقى و يا نور علم؛ مانند ظلم ، كفر ، اسراف ، فسق و به طور كلى گناه ۱ . اين موانع آينه دل را تيره و تار و جان را بيمار مى سازد و آدمى را از دانش حقيقى و نور علم بى بهره مى كند؛ هر چند داراى مراتب والايى از علوم رسمى باشد . اگر اين بيمارى مزمن گردد ، جوهر آينه دل فاسد و انسان به طور اصولى از مدار هدايت الهى خارج و در وادى گمراهى ابدى گرفتار مى گردد . قرآن در وصف آنان مى فرمايد : «چنين نيست ، بلكه آنچه كرده اند بر دلهايشان زنگار نهاده است. چنين نيست، آنان در آن روز از پروردگارشان سخت محجوبند» ۲ و نيز مى فرمايد : «دلهايى دارند كه با آن در نمى يابند و ديدگانى دارند كه با آنها نمى بينند و گوشهايى دارند كه با آنها نمى شنوند آنان همچون چارپايانند؛ بلكه گمراه تر، آنان همان غافلانند» ۳ .
مطالعه دقيق اين فصل نشان مى دهد كه قرآن و احاديث اسلامى در مبحث موانع شناخت عمدتا بر اين دسته از موانع تاكيد كرده اند .
مسأله دوم : ريشه موانع نور علم
اشاره كرديم كه ظلم ، كفر ، اسراف و فسق و به طور كلى آنچه در اسلام به عنوان گناه شناخته مى شود ، موانع نور علم اند . نكته مهم و قابل توجه اين است كه با ريشه يابى دقيق به اين نتيجه مى رسيم كه همه موانع نور علم به يك ريشه اصلى مى رسد و آن غلبه يافتن هوس است . از اين رو هوس را در صدر موانع معرفت برشمرديم .
1.بنگريد به بخش چهارم : موانع شناخت ابواب : ۱ / ۳، ۱ / ۵ ، ۱ / ۶ ، ۱ / ۷ ، ۱ / ۸ .
2.مطففّين : ۱۴ و ۱۵ «كَلاَّ بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا كَانُواْ يَكْسِبُونَ * كَلاَّ إِنَّهُمْ عَن رَّبِّهِمْ يَوْمَـلـءِذٍ لَّمَحْجُوبُونَ » .
3.اعراف : ۱۷۹ «لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّيَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّيُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ ءَاذَانٌ لاَّيَسْمَعُونَ بِهَآ أُوْلَـلـءِكَ كَالأَْنْعَـمِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَـلـءِكَ هُمُ الْغَـفِلُونَ ».
