۴۲۵.امام صادق عليه السلام :خرد در ژرفاى سخن ، غوطه ور مى شود و آن را از صدف نهان سينه بيرون مى كشد؛ همان گونه كه غواص ، مرواريد نهفته در دريا را بيرون مى آورد .

۴۲۶.امام صادق عليه السلام :ستون انسان ، خرد است و از خرد ، تيزهوشى و فهم و حفظ و دانش برآيد و با خرد كامل مى شود و خرد ، راهبر و راهنما و راهگشاى انسان است . پس هرگاه خرد از نور تأييد گيرد ، دانا و حافظ و ذاكر و تيز ذهن و فهيم گردد . پس به اين وسيله بداند كه چگونه و چرا و كجا هست؟ و آنكه را با او خلوص ورزد يا نيرنگ زند ، بشناسد . پس هرگاه اين را شناخت ، مجرا و پيوند و جدايى خود را بشناسد و توحيد خود را براى خدا خالص گرداند و به فرمان بردارى او اعتراف كند ،پس اگر اين گونه كرد ، آنچه را از دست داده ، تدارك كند و بر آنچه بعدا مى آيد در آيد . مى داند كه در چه كار است و براى چه در اين جاست و از كجا مى آيدش و به كجا مى رود و اين همه از تأييد عقل است .

۴۲۷.امام صادق عليه السلام :ـ از سفارش لقمان به پسرشـ : هرگاه خردمند با چشمش چيزى را ببيند ، حقيقت آن را دريابد ، و شاهد چيزى را مى بيند كه غايب نمى بيند .

ر . ك : ص ۱۶۵ ح ۴۴۳ / ص ۱۷۷ ح ۴۸۱ .

۱ / ۳

دل

قرآن

«[قرآن] را روح الامين (جبرئيل) بر دلت فرود آورد تا از بيم دهندگان باشى» .

حديث

۴۲۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ بنده اى نيست مگر آنكه در چهره اش دو چشم است كه كار دنيا را با آنها مى نگرد و دو چشم در دلش هست كه كار آخرت را با آنها مى بيند . پس هرگاه خداوند خير بنده اى را بخواهد ، دو چشم دلش را مى گشايد تا با آن دو وعده هاى غيبى و نهان را ببيند و به نهان در نهان ايمان آورد .

۴۲۵.الإمام الصادق عليه السلام :يَغوصُ العَقلُ عَلَى الكَلامِ فَيَستَخرِجُهُ مِن مَكنونِ الصَّدرِ ، كَما يَغوصُ الغائِصُ عَلَى اللُّؤلُـؤِ المُستَكِنَّةِ فِي البَحرِ ^۱ .

۴۲۶.عنه عليه السلام :دِعامَةُ الإِنسانِ العَقلُ ، والعَقلُ مِنهُ الفِطنَةُ والفَهمُ والحِفظُ والعِلمُ ، وبِالعَقلِ يَكمُلُ ، وهُوَ دَليلُهُ ومُبصِرُهُ ومِفتاحُ أمرِهِ ، فَإِذا كانَ تَأييدُ عَقلِهِ مِنَ النّورِ كانَ عالِمًا ، حافِظًا ، ذاكِرًا ، فَطِنًا ، فَهِمًا ، فَعَلِمَ بِذلِكَ كَيفَ ولِمَ وحَيثُ ، وعَرَفَ مَن نَصَحَهُ ومَن غَشَّهُ ، فَإِذا عَرَفَ ذلِكَ عَرَفَ مَجراهُ ومَوصولَهُ ومَفصولَهُ ، وأخلَصَ الوَحدانِيَّةَ للّهِِ ، والإِقرارَ بِالطّاعَةِ ، فَإِذا فَعَلَ ذلِكَ كانَ مُستَدرِكًا لِما فاتَ ، ووارِدًا عَلى ما هُوَ آتٍ ، يَعرِفُ ما هُوَ فيهِ ، و لِأَيِّ شَيءٍ هُوَ هاهُنا ، ومِن أينَ يَأتيهِ ، وإلى ما هُوَ صائِرٌ ، وذلِكَ كُلُّهُ مِن تَأييدِ العَقلِ ^۲ .

۴۲۷.عنه عليه السلامـ مِن وَصِيَّةِ لُقمانَ لاِبنِهِـ : إنَّ العاقِلَ إذا أبصَرَ بِعَينِهِ شَيئًا عَرَفَ الحَقَّ مِنهُ ، والشّاهِدُ يَرى ما لا يَرَى الغائِبُ ^۳ .

۱ / ۳

القَلب

الكتاب

«نَزَلَ بِهِ الرّوحُ الأَمينُ * عَلى قَلبِكَ لِتَكونَ مِنَ المُنذِرينَ ^۴ » .

الحديث

۴۲۸.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :ما مِن عَبدٍ إلاّ في وَجهِهِ عَينانِ يُبصِرُ بِهِما أمرَ الدُّنيا ، وعَينانِ في قَلبِهِ يُبصِرُ بِهِما أمرَ الآخِرَةِ ، فَإِذا أرادَ اللّهُ بِعَبدٍ خَيرًا فَتَحَ عَينَيهِ الَّتي في قَلبِهِ ، فَأَبصَرَ بِهِما ما وُعِدَ بِالغَيبِ ومِمّا غيبَ ، فَآمَنَ الغَيبَ بِالغَيبِ ^۵ .