۳۶۷.به لقمان گفته شد :حكمتت چيست؟ گفت : از آنچه كفايت شده ام ، نمى پرسم و خود را براى آنچه به كارم نمى آيد ، به زحمت نمى اندازم .

۳۶۸.امام صادق عليه السلام :لقمان به پسرش گفت : پسركم! سرور اخلاق حكيمانه ، دين خداى متعال است و مثال دين مانند درخت استوار است ، پس ايمان به خداوند آب آن ، و نماز آوندهاى آن ، و زكات تنه آن ، و برادرى در راه خدا شاخه هاى آن ، و اخلاق نيك برگ آن ، و دورى از نافرمانى خدا ميوه آن است و درخت جز با ميوه پاكيزه كامل نگردد و همين گونه دين نيز جز با دورى از حرامها كامل نگردد .

۳۶۹.امام صادق عليه السلام :حكيمى ، حكيمى را براى هفت سخن ، هفت صد فرسنگ دنبال كرد و آنگاه كه به او رسيد بدو گفت : اى فلان! بلندتر از آسمان و گسترده تر از زمين و توانگرتر از دريا و سخت تر از سنگ و سوزنده تر از آتش و سردتر از زمهرير و سنگين تر از كوههاى برافراشته چيست؟ حكيم ديگر پاسخ داد : اى فلان! حقّ بلندتر از آسمان ، و عدل گسترده تر از زمين ، و بى نيازى نفس توانگرتر از دريا ، و دل كافر سخت تر از سنگ ، و آزمند پر طمع سوزنده تر از آتش ، و نااميدى از رحمت الهى سردتر از زمهرير ، و تهمت زدن بر بى گناه سنگين تر از كوههاى برافراشته است .

۳۷۰.امام صادق عليه السلام :در باب حكمت خاندان داود ـ : بر خردمند است كه به زمان خويش آگاه ، به خود متوجه و نگاهدار زبانش باشد .

۳۷۱.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :در صحف ابراهيم عليه السلام است : . . . بر خردمند است تا هنگامى كه عقلش مغلوب نشده است ، وقتش را چند بخش كند : پاره اى به مناجات با پروردگار عز و جل بپردازد . ساعتى محاسبه نفس كند و ساعتى در آنچه خداوند با او انجام داده ، بيانديشد و ساعتى كه در آن براى لذّت حلال خلوت مى كند . اين ساعت ياور و مايه يك دله شدن و توزيع ديگر ساعتهاست .

۳۶۷.قيلَ لِلُقمانَ :ما حِكمَتُكَ ؟ قالَ : لا أسأَلُ عَمّا كُفيتُ ، ولا أتَكَلَّفُ ما لا يَعنيني ^۱ .

۳۶۸.الإمام الصادق عليه السلام :قالَ لُقمانُ لاِبنِهِ : . . . يا بُنَيَّ ، سَيِّدُ أخلاقِ الحِكمَةِ دينُ اللّهِ تَعالى ، ومَثَلُ الدّينِ كَمَثَلِ الشَّجَرَةِ الثّابِتَةِ ، فَالإِيمانُ بِاللّهِ ماؤُها ، والصَّلاةُ عُروقُها ، والزَّكاةُ جِذعُها ، والتَّآخي فِي اللّهِ شُعَبُها ، والأَخلاقُ الحَسَنَةُ وَرَقُها ، والخُروجُ عَن مَعاصِي اللّهِ ثَمَرُها ، ولا تَكمُلُ الشَّجَرَةُ إلاّ بِثَمَرَةٍ طَيِّبَةٍ ، كَذلِكَ الدّينُ لا يَكمُلُ إلاّ بِالخُروجِ عَنِ المَحارِم ^۲ .

۳۶۹.عنه عليه السلام :تَبِعَ حَكيمٌ حَكيمًا سَبعَمِائَةِ فَرسَخٍ في سَبعِ كَلِماتٍ ، فَلَمّا لَحِقَ بِهِ قالَ لَهُ : يا هذا ، ما أرفَعُ مِنَ السَّماءِ ، وأوسَعُ مِنَ الأَرضِ ، وأغنى مِنَ البَحرِ ، وأقسى مِنَ الحَجَرِ ، وأشَدُّ حَرارَةً مِنَ النّارِ ، وأشَدُّ بَردًا مِنَ الزَّمهَريرِ ، وأثقَلُ مِنَ الجِبالِ الرّاسِياتِ ؟ فَقالَ لَهُ : يا هذا ، الحَقُّ أرفَعُ مِنَ السَّماءِ ، والعَدلُ أوسَعُ مِنَ الأَرضِ ، وغِنَى النَّفسِ أغنى مِنَ البَحرِ ، وقَلبُ الكافِرِ أقسى مِنَ الحَجَرِ ، والحَريصُ الجَشِعُ أشَدُّ حَرارَةً مِنَ النّارِ ، واليَأسُ مِن رَوحِ اللّهِ أشَدُّ بَردًا مِنَ الزَّمهَريرِ ، والبُهتانُ عَلَى البَريءِ أثقَلُ مِنَ الجِبالِ الرّاسِياتِ ^۳ .

۳۷۰.عنه عليه السلام :في حِكمَةِ آلِ داوُدَ : عَلَى العاقِلِ أن يَكونَ عارِفًا بِزَمانِهِ ، مُقبِلاً عَلى شَأنِهِ ، حافِظًا لِلِسانِهِ ^۴ .

۳۷۱.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :كانَ فيها [ أي صُحُفِ إبراهيمَ عليه السلام ] : . . . عَلَى العاقِلِ ما لَم يَكُن مَغلوبًا عَلى عَقلِهِ أن يَكونَ لَهُ ساعاتٌ : ساعَةٌ يُناجي فيها رَبَّهُ عز و جل ، وساعَةٌ يُحاسِبُ نَفسَهُ ، وساعَةٌ يَتَفَكَّرُ فيما صَنَعَ اللّهُ عز و جل إلَيهِ ، وساعَةٌ يَخلو فيها بِحَظِّ نَفسِهِ مِنَ الحَلالِ ، فَإِنَّ هذِهِ السّاعَةَ عَونٌ لِتِلكَ السّاعاتِ واستِجمامٌ لِلقُلوبِ وتَوزيعٌ لَها ^۵ .