صفوان بن يحيى‏^۱ و يا كتاب جوامع الآثار و الجامع الكبير اثر يونس بن عبد الرحمان ،^۲ شيوه‏اى جديد را ابداع كردند كه بعدها توسّط نويسندگان ديگر ، پى گرفته شد.^۳ در اين دوران ، برپايى جلسات مباحثه حديث نيز در شهرهاى شيعه‏نشين ، گسترش يافته بود. حسن بن على وشّاء مى‏گويد :
در مسجد كوفه ، هفتصد نفر راوى را ديدم كه مشغول بحث حديثى و گفتن : «قال الصادق» و «قال الباقر» بودند .^۴

دانست. در دوران امامان متأخر، بخش قابل توجّهى از راويان حديث ، به صورت غير مستقيم از امامان پيشين روايت مى‏كردند. در شمار راويان امام عليه السلام ، فقيهان و حديث‏شناسان بزرگى ديده مى‏شوند. توجّه ويژه امام عليه السلام به انديشه‏هاى راويان در فقه و كلام ، بسيار ستودنى است. براى نمونه ، امام عليه السلام در ضمن پرسش از يونس بن عبد الرحمان ، دانش وى را در مبحث جبر، تفويض و اراده مى‏آزمايد وسپس صحيح آن را به وى مى‏آموزد. يونس ، در يادكرد پايان اين جلسه مى‏گويد :
از او اجازه خواستم كه سرش را ببوسم و گفتم : دريچه‏اى را بر من گشودى كه از آن غافل بودم .^۱
يونس بن عبد الرحمان ، در جلسه اى ديگر به همراه محمّد بن عيسى در باره يك فرع فقهى (وصيّت) به صورت مفصّل با امام عليه السلام بحث كردند و فروع آن را جويا شدند.^۲
در جلسه شعرخوانى دِعبِل ، امام عليه السلام به او - كه ابزار هنر را در اختيار داشت - مسائلى را در باره مهدويت مى‏آموزد تا در قالب شعر ، آن را جاودانه سازد. ^۳ گاهى امام عليه السلام از شاگردانشان در باره اتّهاماتى كه بين مردم عليه شيعه مشهور بود ، پرسش مى‏كردند و راه‏كار پاسخ‏گويى را به آنها مى‏آموختند . براى نمونه در باره روايات تشبيه كه به امامان شيعه نسبت مى‏دادند ، امام عليه السلام از حسين بن خالد مى‏پرسد:
به من بگو : اخبارى كه از امامان و پدرانم درباره تشبيه و جبر نقل كردى بيشتر است يا اخبارى كه از پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله در اين باره نقل شده است؟!
آن گاه امام عليه السلام شيوه پاسخ‏گويى را در يك گفتگوى دوجانبه به او مى‏آموزد.^۴
شاگردان امام عليه السلام نيز به خوبى دريافته بودند تا هر آنچه را آموختنى است ، ثبت كنند. آنان ، حركات امام عليه السلام را در سخن گفتن و حتّى عبادات ايشان به دقّت زير نظر داشتند و آن را گزارش مى‏كردند. راويان ، شيوه دعا كردن امام، طواف ايشان در حج ،^۵چگونگى وداع بيت اللَّه الحرام ،^۶ چگونگى نماز خواندن‏^۷ و همچنين شيوه زيارت كردن ايشان در نجف اشرف‏^۸را روايت كرده‏اند.
برخى از راويان مشهور امام رضا عليه السلام كه در كتب اربعه و وسائل الشيعة ، بيشترين روايات را از ايشان گزارش كرده‏اند، به ترتيب كثرت نقل ، عبارت اند از :
احمد بن محمّد بن ابى نصر بَزَنطى، محمّد بن سنان، فضل بن شاذان، محمّد بن اسماعيل بن بزيع، حسن بن على وشّاء، حسن بن على بن فضّال تيمى، صفوان بن يحيى، يونس بن عبد الرحمان، سليمان بن جعفر بن ابراهيم جعفرى، احمد بن عامر طايى، محمّد بن فضيل صيرفى و معمّر بن خلّاد. اين راويان ، بيش از چهل درصد روايات نقل شده از امام عليه السلام را گزارش كرده‏اند.
مهم‏ترين ويژگى محدّثان شيعه در عصر امام رضا عليه السلام را مى‏توان در پايه‏گذارى شيوه جوامع‏نگارى دانست. آنان با تدوين كتاب‏هاى حديثى به صورت موضوعى و سپس ادغام آنها در يك مجموعه ، مانند مجموعه ثلاثين كُتُب حسين بن سعيد^۹و