هفت . روايات رضوى
رخدادهاى مهمّى در عصر امام رضا عليه السلام به وقوع پيوست كه بر تعداد و گونههاى روايات نقل شده از ايشان ، تأثير مستقيم داشت. اين رخدادها را مىتوان در عناوينى همچون «گسترش انديشه كلامى» و «فتنه واقفيه» خلاصه كرد.
۱ . گسترش انديشه كلامى
انديشههاى كلامى گوناگونى در نيمه دوم قرن دوم هجرى در جامعه علمى و دينى آن روز ، پديدار شد. آزادى نسبى در واگويى انديشهها و مناظرات درونْدينى و برونْدينى ، روز به روز توسعه مىيافت، به گونهاى كه برخى محافل در بغداد و خراسان ، تنها براى مناظره شكل مىگرفت. براى نمونه ، خانه يحيى بن خالد در بغداد ، محلّ برپايى سلسله جلسات مناظره متكلّمان مسلمان و غير مسلمان بود .۱ اين جلسات در دوره مأمون ، گسترش بيشترى يافت . نهضت ترجمه و آزادى نسبى ابراز عقايد ، حتّى در دربار خليفه ، از عوامل اين مباحثات بود.
عالمان رسمى كه تنها بخشى از روايات نبوى را با واسطههاى نامطمئن در اختيار داشتند، توانايى پاسخگويى به شبهات و پرسشهاى جديد را نداشتند؛ چه اين كه بخشى از شبهات وارد شده ، اساساً عقلى بود و تنها با نقل روايات ، قابل پاسخ گفتن نبود . امّا متكلّمان شيعى كه همواره توفيق بهرهبردارى از سرچشمه زلال معرفت را داشتند ، از وضعيت بسيار مطلوبترى برخوردار بودند. در رأس اين جريان ، حضور امام رضا عليه السلام بسيار تابناك مىنمود. ايشان ، پاسخگوى سؤالات متكلّمان
