331
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

۳ / ۵

تقدير واجبات و فضايل و گناهان‏

۲۳۰. الكافى‏- به نقل از بَزَنطى - : به ابوالحسن الرضا عليه السلام گفتم: برخى از ياران ما به جبر قائل‏اند و برخى به اختيار.
به من فرمود: «بنويس: به نام خداى مهرگستر مهربان. على بن الحسين عليه السلام فرمود: خداى عزّ و جلّ فرمود: "اى فرزند آدم! تو به خواست من است كه مى‏خواهى و به نيروى من ، واجب‏هاى مرا برايم به جا مى‏آورى و به نعمت من ، بر نافرمانى من نيرو گرفتى. تو را شنوا و بينا قرار دادم. «هر نيكى‏اى كه به تو برسد، از جانب خداست و هر بدى‏اى كه به تو برسد، از جانب خودت است» و اين براى آن است كه من به نيكى‏هاى تو ، شايسته‏ترم و تو به بدى‏هايت از من شايسته‏ترى ؛ زيرا من در باره آنچه انجام مى‏دهم، مورد پرسش قرار نمى‏گيرم، در حالى كه آنان ، مورد پرسش قرار مى‏گيرند". هر چيزى را كه خواستى، برايت ترتيب دادم».

۲۳۱. امام رضا عليه السلام - به نقل از پدرانش از امام على عليهم السلام - : اعمال ، سه حالت دارند: واجبات ، فضيلت‏ها و گناهان. واجبات ، به فرمان و خشنودى و حكم (قضا) و تقدير و مشيّت و دانش خداوند عزّ و جلّ هستند. فضيلت‏ها، به فرمان خدا نيستند؛ ليكن به خشنودى و قضا و قدر و مشيّت و دانش خدايند. گناهان نيز به فرمان خدا نيستند؛ ليكن به قضا و قدر و مشيّت و دانش خدايند. سپس [خدا] به جهت آنها كيفر مى‏دهد.


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
330

۳ / ۵

تَقديرُ الفَرائِضِ وَالفَضائِلِ وَالمَعاصي‏

۲۳۰. الكافي عن البزنطي : قُلتُ لِأبي الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام : إنَّ بَعضَ أصحابِنا يَقولُ بِالجَبرِ ، وبَعضَهُم يَقولُ بِالاِستِطاعَةِ .
قالَ : فَقالَ لي : اُكتُب : بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، قالَ عَليُّ بنُ الحُسَينِ : «قالَ اللّهُ عزّ و جلّ : يابنَ آدَمَ! بِمَشيئَتي كُنتَ أنتَ الَّذي تَشاءُ ، وبِقُوَّتي أدَّيتَ إلَيَّ فَرائِضي ، وبِنِعمَتي قَويتَ عَلى مَعصيَتي . جَعَلتُكَ سَميعاً بَصيراً ، «مَّا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِن سَيِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِكَ»۱ ؛ وذلِكَ أنّي أولى بِحَسَناتِكَ ، وأنتَ أولى بِسَيِّئاتِكَ مِنّي ؛ وذلِكَ أنّي لا اُسألُ عَمّا أفعَلُ وهُم يُسألونَ» ، قَد نَظَمتُ لَكَ كُلَّ شَي‏ءٍ تُريدُ . ۲

۲۳۱. الإمام الرضا عن آبائه عن الإمام عليّ عليهم السلام : الأعمالُ عَلى ثَلاثَةِ أحوالٍ : فَرائِضَ ، وفَضائِلَ ، ومَعاصي .
وأمّا۳ الفَرائِضُ : فَبِأمر اللَّهِ عزّ و جلّ ، وبِرِضا اللَّهِ ، وقَضاءِ اللَّهِ وتَقديرِهِ ومَشيئَتِهِ وعِلمِهِ .
وأمّا الفَضائِلُ : فَلَيسَت بِأَمرِ اللَّهِ ، ولكِن بِرِضا اللَّهِ ، وبِقَضاءِ اللَّهِ ، وبِقَدَرِ اللَّهِ وبِمَشيئَتِهِ وبِعِلمِهِ .
وأمّا المَعاصي : فَلَيسَت بِأمرِ اللَّهِ ، ولكِن بِقَضاءِ اللَّهِ ، وبِقَدَرِ اللَّهِ ، وبِمَشيئَتِهِ وبِعِلمِهِ ، ثُمَّ يُعاقِبُ عَلَيها .۴

1.النساء : ۷۹ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۱۵۹ ح ۱۲ و ص ۱۵۲ ح ۶ نحوه ، التوحيد : ص ۳۳۸ ح ۶ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۴۴ ح ۴۹ وليس فيهما «قال عليّ بن الحسين» ، كنز العمّال : ج ۱۵ ص ۹۳۹ ح ۴۳۶۱۵ .

3.في بحار الأنوار : «فأمّا» ، وهو الأنسب .

4.التوحيد : ص ۳۷۰ ح ۹ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۴۲ ح ۴۴ ، عن أبي أحمد الغازي ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۲۹ ح ۳۶ .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 44642
صفحه از 584
پرینت  ارسال به