تجمع فقيهانى چون مالك بن انس بود - به تدريس فقه اشتغال داشت.^۱ذهبى در باره دانش امام عليه السلام مى‏نويسد:
او در دانش و دين و آقايى، داراى منزلت بود . گفته شده است كه او در دوران مالك بن اَنَس، در حالى كه جوان بود، فتوا مى‏داد .^۲
با توجّه به گزارش ذهبى و سال وفات مالك (م ۱۷۹ هجرى)، به نظر مى‏رسد كه امام رضا عليه السلام پيش از سى سالگى ، فقه تدريس مى‏كرد و فتوا مى‏داد. ابن جوزى نيز در كتاب المنتظم، مطلبى را از محمّد بن عمر واقدى (م‏۲۰۷ق) نقل مى‏كند:
او (على بن موسى عليه السلام ) در بيست و چند سالگى در مسجد النبى صلى اللّه عليه و آله فتوا مى‏داد .^۳
بنا بر اين ، جلسات پيش گفته ، سال‏ها پيش از شهادت امام كاظم عليه السلام (يعنى پيش از سال ۱۸۳ هجرى) بوده است.
امام كاظم عليه السلام نيز پيوسته ديگر فرزندان خويش را براى كسب علم به پسرش على بن موسى عليه السلام ارجاع مى‏داد و مى‏فرمود :
هَذَا أَخُوكُمْ عَلِىُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ ، فَاسأَلُوهُ عَنْ أَدْيَانِكُمْ وَ احْفَظُوا مَا يَقُولُ لَكُمْ ، فَإِنِّى سَمِعْتُ أَبِى جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ غَيْرَ مَرَّةٍ يَقُولُ لِى : إِنَّ عَالِمَ آلِ مُحَمَّدٍ لَفِى صُلْبِكَ وَ لَيْتَنِى أَدْرَكْتُهُ ، فَإِنَّهُ سَمِىُّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِىٍّ عليه السلام .^۴
اين برادرتان على بن موسى الرضاست كه عالم و دانشمند در خاندان محمّد است. پس، از او در باره دينتان بپرسيد و آنچه را كه مى‏گويد ، برگيريد؛ چه اين كه من بارها از پدرم جعفر بن محمّد شنيدم كه به من مى‏فرمود: به درستى كه عالم آل

مادر امام جواد عليه السلام بوده است.^۱

۳ . فرزند

در باره شمار فرزندان امام عليه السلام اختلاف است. دستِ كم پنج نظر وجود دارد كه رأى نخست، از شهرت بيشترى برخوردار است:
- امام جواد عليه السلام تنها فرزند امام رضا عليه السلام بوده است.^۲
- دو پسر: محمّد عليه السلام و موسى‏^۳
- دو پسر و يك دختر^۴
- پنج فرزند (پسر و دختر)^۵
- شش فرزند؛ پنج پسر و يك دختر.^۶

سه : عظمت علمى و عملى‏

۱ . مرجعيت علمى‏

دانش الهى امام عليه السلام پيش از آغاز امامتش نيز براى فقيهان مدينه ، آشكار شده بود. ايشان در دوران امامت پدرش نيز در مدينه - كه مركز فقهى جهان اسلام و محلّ