213
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

۱۶ . صفت ديرينگى او

۱۶۰. امام رضا عليه السلام : بدان - خدا تو را نيكى بياموزد - كه خداى - تبارك و تعالى - ، ديرينه است و ديرينگى، صفت اوست كه خردمند را بر اين، ره‏نمون است كه چيزى پيش از او نبوده است و در جاودانگى‏اش نيز چيزى با او نيست. پس با اقرار همگان بر اين صفت اعجازگر، بر ما روشن گشت كه چيزى پيش از خدا نبوده و در بقايش نيز چيزى با خدا نيست. و سخن آن كه مدّعى است پيش از او يا همراه او چيزى هست، باطل است؛ زيرا اگر با او در بقايش چيزى مى‏بود، روا نبود كه او آفريدگارِ آن باشد؛ زيرا آن، همواره با او بوده است. پس چگونه آفريدگارِ كسى باشد كه همواره با او بوده است؟! و اگر پيش از خدا چيزى مى‏بود، نخستين، آن شى‏ء بود، نه اين (خدا)، و نخستين (آن شى‏ء)، سزاوارتر بود كه آفريدگارِ خدا باشد.
پس او خود را - كه والا و بلندپايه است - با نام‏هايى وصف كرد و آفريدگان را آن گاه كه آنان را آفريد و به بندگى گرفت و ايشان را آزمود، دعوت نمود كه او را به وسيله آنها بخوانند. پس خود را شنوا، بينا، توانا، قائم، گويا، ظاهر، باطن، لطيف، آگاه، نيرومند، عزّتمند، فرزانه و دانا ناميد.

۱۶۱. امام رضا عليه السلام‏- در پاسخ به عمران صابى كه از ايشان پرسيد: سرورم! مرا آگاه كن كه: خدا را در ذات، يگانه مى‏دانيم يا در وصف؟ - : همانا نورِ آغازگرِ يگانه هستىِ نخستين، يكتاست. انبازى ندارد و چيزى با او نيست. يكتاست و دومى با او نيست، و نه دانسته است و نه نادانسته، و نه محكم است و نه متشابه.۱

1.چرا كه دانسته و نادانسته بودن و نيز محكم و متشابه بودن چيزى، تنها نسبت به چيز ديگر معنا دارد، در حالى كه چيزى هماره با خدا نيست.


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
212

۱۶ . صِفَةُ قِدَمِهِ‏

۱۶۰. الإمام الرضا عليه السلام : اِعلَم - عَلَّمَكَ اللَّهُ الخَيرَ - أنَّ اللَّهَ - تَبارَكَ وتَعالى - قَديمٌ ، والقِدَمُ صِفَتُهُ الَّتي دَلَّتِ العاقِلَ عَلى أنَّهُ لا شَي‏ءَ قَبلَهُ ولا شَي‏ءَ مَعَهُ في دَيمومِيَّتِهِ ، فَقَد بانَ لَنا بِإِقرارِ العامَّةِ مُعجِزَةُ الصِّفَةِ أنَّهُ لا شَي‏ءَ قَبلَ اللَّهِ ولا شَي‏ءَ مَعَ اللَّهِ في بَقائِهِ ، وبَطَلَ قَولُ مَن زَعَمَ أنَّهُ كانَ قَبلَهُ أو كانَ مَعَهُ شَي‏ءٌ ؛ وذلِكَ أنَّهُ لَو كانَ مَعَهُ شَي‏ءٌ في بَقائِهِ لَم يَجُز أن يَكونَ خالِقاً لَهُ ؛ لِأنَّهُ لَم يَزَل مَعَهُ ، فَكَيفَ يَكونُ خالِقا لِمَن لَم يَزَل مَعَهُ؟! ولَو كانَ قَبلَهُ شَي‏ءٌ كانَ الأوَّلُ ذلِكَ الشَّي‏ءَ لا هذا ، وكانَ الأوَّلُ أولى بِأن يَكونَ خالِقا لِلأوَّلِ ، ثُمَّ وَصَفَ نَفسَهُ - تَبارَكَ وتَعالى - بِأسماءٍ دَعا الخَلقَ - إِذ خَلَقَهُم وتَعَبَّدَهُمَ وابتَلاهُم - إِلى أن يَدعوهُ بِها ، فَسَمّى نَفسَهُ : سَميعاً ، بَصيراً ، قادِراً ، قائِماً ، ناطِقاً ، ظاهِراً ، باطِناً ، لَطيفاً ، خَبيراً ، قَويّاً ، عَزيزاً ، حَكيماً ، عَليماً .۱

۱۶۱. الإمام الرضا عليه السلام - لَمّا سَألَهُ عِمرانُ الصّابِئ : يا سَيِّدي ، ألا تُخبِرني عَنِ اللَّهِ عزّ و جلّ هَل يُوَحَّدُ بِحَقيقَةٍ ، أو يُوَحَّدُ بِوَصفٍ؟ - : إنَّ اللَّهَ المُبدِئَ الواحِدَ الكائِنَ الأَوَّلَ ؛ لَم يَزَل واحِداً لا شَي‏ءَ مَعَهُ ، فَرداً لا ثانِيَ مَعَهُ ، لا مَعلوماً ولا مَجهولاً ، ولا مُحكَماً ولا مُتَشابِهاً . ۲

1.الكافي : ج‏۱ ص‏۱۲۰ ح‏۲ ، التوحيد : ص‏۱۸۶ ح‏۲ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج‏۱ ص‏۱۴۵ ح‏۵۰ كلاهما عن الحسين بن خالد ، بحار الأنوار : ج‏۴ ص‏۱۷۶ ح‏۵ .

2.التوحيد : ص‏۴۳۵ ح‏۱ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج‏۱ ص‏۱۷۲ ح‏۱ كلاهما عن الحسن بن محمّد النوفلي ، تحف العقول : ص‏۴۲۳ نحوه ، بحار الأنوار : ج‏۱۰ ص‏۳۱۳ ح‏۱ .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 44425
صفحه از 584
پرینت  ارسال به