203
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

۹ . صفت سخن گفتن او

۱۴۶. امام رضا عليه السلام : كليم اللَّه، موسى بن عمران عليه السلام مى‏دانست خدا، برتر از آن است كه با چشم‏ها ديده شود؛ ولى چون خداوند عزّ و جلّ با او سخن گفت و از نزديك با وى نجوا كرد، به سوى قومش باز گشت و به آنان خبر داد كه خدا با او سخن گفت و او را به خود، نزديك و با وى نجوا كرد. آنان گفتند: به تو ايمان نمى‏آوريم، مگر اين كه ما هم مثل تو سخن خدا را بشنويم .
قوم موسى عليه السلام هفتصد هزار مرد بودند. پس، از ميان آنها هفتاد هزار نفر را برگزيد و از آن تعداد ، هفت هزار نفر، سپس هفتصد نفر و از ميان ايشان ، هفتاد نفر را براى موعدى كه خدا معيّن كرده بود، برگزيد و آنان را به سوى كوه سينا بيرون برد و در پايين كوه، نگاهشان داشت و خود به بالاى طور رفت و از خداوند - تبارك و تعالى - خواست تا با او سخن بگويد و سخنش را به گوش آنان برساند. پس خدا - كه ياد او والاست - با او سخن گفت و آنها، سخن خدا را از بالا و پايين و راست و چپ و پشتِ سر و پيشِ روى خود شنيدند؛ زيرا خدا ، سخنش را در درخت ايجاد كرد و آن گاه، از درخت پراكنده كرد تا اين كه از هر طرف، آن را شنيدند.

۱۴۷. الاحتجاج‏- به نقل از صفوان بن يحيى - : ابو قُرّه مُحدّث ، صاحب شُبرُمه ، از من خواست تا او را به خدمت امام رضا عليه السلام ببرم. از امام عليه السلام اجازه خواست و ايشان، اجازه داد. آن گاه، وارد شد و چيزهايى در مورد حلال و حرام و فرايض و احكام پرسيد تا اين كه سؤالش به توحيد رسيد. ابو قُرّه به امام عليه السلام گفت: خدا، مرا فدايت كند! مرا از سخن گفتن خدا با موسى عليه السلام آگاه كن.
امام عليه السلام فرمود: «خدا و پيامبرش داناترند كه خدا به چه زبانى با موسى عليه السلام سخن گفت: سُريانى يا عِبرى».
ابو قُرّه، زبانش را [با دست‏] گرفت و گفت: من در مورد اين زبان از شما پرسيدم!
امام رضا عليه السلام فرمود: «خدا از آنچه مى‏گويى، منزّه است. پناه بر خدا كه او شبيه آفريده‏اش باشد يا با همانند آنچه آفريدگان با آن سخن مى‏گويند، سخن بگويد؛ بلكه چيزى شبيه او نيست و گوينده و كننده‏اى همچون او وجود ندارد».
ابو قُره گفت: چگونه؟
امام عليه السلام فرمود: «سخن آفريدگار با آفريده، همچون سخن آفريده با آفريده نيست و او با گشودن دهان و زبان، تلفّظ نمى‏كند؛ بلكه به آن مى‏گويد: "باش!" ، پس با خواست او، آنچه از امر و نهى به موسى عليه السلام خطاب كرد، به وجود آمد، بدون خَلَجانى در نفس».


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
202

۹ . صِفَةُ كَلامِهِ‏

۱۴۶. الإمام الرضا عليه السلام : إِنَّ كَليمَ اللَّهِ موسَى بنَ عِمرانَ عليه السلام عَلِمَ أنَّ اللَّهَ تَعالى عَن أن يُرى بِالأبصارِ ، ولكِنَّهُ لَمّا كَلَّمَهُ اللَّهُ عزّ و جلّ وقَرَّبَهُ نَجيّاً رَجَعَ إِلى قَومِهِ ، فَأخبَرَهُم أنَّ اللَّهَ عزّ و جلّ كَلَّمَهُ وقَرَّبَهُ وناجاهُ ، فَقالَوا : لَن نُؤمِنَ لَكَ حَتّى نَسمَعَ كَلامَهُ كَما سَمِعتَ!
وكانَ القَومُ سَبعَمِئةِ ألفِ رَجُلٍ ، فاختارَ مِنهمُ سَبعينَ ألفاً ، ثُمَّ اختارَ مِنهُم سَبعَةَ آلافٍ ، ثُمَّ اختارَ مِنهُم سَبعَمِئَةٍ ، ثُمَّ اختارَ مِنهُم سَبعينَ رَجُلاً لِميقاتِ رَبِّهِ ، فَخَرَجَ بِهِم إِلى طورِ سَيناءَ ، فَأقامَهُم في سَفحِ الجَبَلِ ، وصَعِدَ موسى‏ عليه السلام إِلَى الطّورِ ، وسَألَ اللَّهَ - تَبارَكَ وتَعالى - أن يُكَلِّمَهُ ويُسمِعَهُم كَلامَهُ ، فَكَلَّمَهُ اللَّهُ - تَعالى‏ ذِكرُهُ - وسَمِعوا كَلامَهُ مِن فَوقٍ وأسفَلَ ويَمينٍ وشِمالٍ ووراءٍ وأمامٍ ؛ لِأنَّ اللَّهَ عزّ و جلّ أحدَثَهُ فِي الشَّجَرَةِ ، ثُمَّ جَعَلَهُ مُنبَعِثاً مِنها حَتّى سَمِعوهُ مِن جَميعِ الوُجوهِ .۱

۱۴۷. الاحتجاج عن صفوان بن يحيى : سَألَني أبو قُرَّةَ المُحَدِّثُ صاحِبُ شُبرُمَةَ أن أُدخِلَهُ عَلى أبي الحَسَنِ الرِّضا عليه السلام ، فاستَأذَنَهُ فَأذِنَ لَهُ ، فَدَخَلَ فَسَألَهُ عَن أشياءَ مِنَ الحَلالِ والحَرامِ والفَرائِضِ والأحكامِ حَتّى بَلَغَ سُؤالُهُ إِلَى التَّوحيدِ ، فَقالَ لَهُ : أخبِرني - جَعَلَني اللَّهُ فِداكَ - عَن كَلامِ اللَّهِ لِموسى‏؟
فَقالَ : اللَّهُ أعلَمُ ورسَولُهُ بِأيِّ لِسانٍ كَلَّمَهُ ؛ بِالسُّريانيَّةِ أم بِالعِبرانيَّةِ .
فَأخَذَ أبو قُرَّةَ بِلِسانِهِ فَقالَ : إِنَّما أسَألُكَ عَن هذا اللِّسانِ!
فَقالَ أبو الحَسَنِ : سُبحانَ اللَّهِ عَمّا تَقولُ! ومَعاذَ اللَّهِ أن يُشبِهَ خَلقَهُ أو يَتَكَلَّمَ بِمِثلِ ما هُم بِهِ مُتَكَلِّمونَ! ولكِنَّهُ - تَبارَكَ وتَعالى - لَيسَ كَمِثلِهِ شَي‏ءٌ ، ولا كَمِثلِهِ قائِلٌ ولا فاعِلٌ .
قالَ : كَيفَ ذلِكَ؟
قالَ : كَلامُ الخالِقِ لِمَخلوقٍ لَيسَ كَكَلامِ المَخلوقِ لِمَخلوقٍ ، ولا يَلفِظُ بِشقِّ فَمٍ ولِسانٍ ، ولكن يَقولُ لَهُ : «كُن» ، فَكانَ بِمَشيئَتِهِ ما خاطَبَ بِهِ موسى‏ عليه السلام مِنَ الأمرِ والنَّهيِ مِن غَيرِ تَرَدُّدٍ في نَفسٍ .۲

1.التوحيد : ص‏۱۲۱ ح‏۲۴ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج‏۱ ص‏۲۰۰ ح‏۱ وفيه « أعزّ أن يُرى» بدل « عن أن يُرى» ، الاحتجاج : ج‏۲ ص‏۴۳۰ ح‏۳۰۸ كلّها عن عليّ بن محمّد بن الجهم ، بحار الأنوار : ج‏۴ ص‏۴۷ ح‏۲۵ .

2.الاحتجاج : ج‏۲ ص‏۳۷۳ ح‏۲۸۵ ، بحار الأنوار : ج‏۱۰ ص‏۳۴۳ ح‏۵ وراجع الأمالي للسيّد المرتضى : ج‏۱ ص‏۱۰۴ .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 44567
صفحه از 584
پرینت  ارسال به