153
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

ب - سرشت و خِرد

۷۹. امام رضا عليه السلام : از طريق ساخته‏هاى خدا، به وجود او راه برده مى‏شود و به واسطه خِردها، شناخت او حاصل مى‏گردد و از ره‏گذر سرشت، حجّت [و برهان بر وجود ]او ثابت مى‏شود.

۸۰. امام رضا عليه السلام : آغاز شدن آنان به وسيله او، نشانه‏اى است براى آنها بر آغاز نداشتن او، به سبب ناتوانى هر آغاز شده‏اى از آغازگرِ غير خود بودن.

۸۱. امام رضا عليه السلام - در باره يگانگى خداى بزرگ و بلند مرتبه - : ... ابزارها ، خودشان را محدود مى‏سازند [نه خدا را] و وسيله به مانند خود ، اشاره مى‏كند و تأثير ابزار، در ميان چيزها[ى آفريده شده، نه خدا] يافت مى‏شود. واژه «مُنذُ (از زمانى كه)» جلوى ديرينه بودن آفريدگان را مى‏گيرد، و واژه «قد (نزديك است)» [كه به نزديكىِ زمانى اشاره مى‏كند، ]آفريدگان را از بى آغاز بودن، باز مى‏دارد، و واژه «لولا (اگر نبود)» [كه به نبودِ چيزى در اثر وجود چيز ديگر اشاره مى‏كند]، آفريدگان را از كامل بودن دور مى‏كند. جدايى آفريدگان، بيانگر جداكننده آنهاست و دورى آنها از هم، نشانگر دوركننده آنها از يكديگر است؛ چرا كه سازنده آفريدگان، بر خِردها پديدار گشته است ... .

۸۲. امام رضا عليه السلام - در پاسخ مردى از زنديقان كه از ايشان پرسيد: دليل بر وجود خداوند چيست؟ - : من چون به كالبدم نگريستم و ديدم نمى‏توانم بر طول و عرض آن بيفزايم و يا از آن بكاهم و ناخوشى‏ها را از آن برانم و يا منافع آن را به سويش بكشانم، دانستم كه اين بنا ، بانى دارد. پس بدان اقرار كردم و افزون بر آن، وقتى چرخش فلك را به قدرت او و پديد آوردن ابرها و چرخاندن بادها و جريان خورشيد و ماه و ستارگان و ديگر نشانه‏هاى شگفت و آشكار را ديدم، دانستم كه اينها را طرّاح و پديدآورنده‏اى هست.


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
152

ب - الفِطرَةُ وَالعَقلُ‏

۷۹. الإمام الرضا عليه السلام : بِصُنعِ اللَّهِ يُستَدَلُّ عَلَيهِ ، وبِالعُقولِ تُعتَقَدُ مَعرِفَتُهُ ، وبِالفِطرَةِ تَثبُتُ حُجَّتُهُ .۱

۸۰. الإمام الرضا عليه السلام : ابتِداؤُهُ إيّاهُم دَليلُهُم عَلى أن لَا ابتِداءَ لَهُ ، لِعَجزِ كُلِّ مبتدإٍ عَن ابتِداءِ غَيرِهِ .۲

۸۱. الإمام الرضا عليه السلام - في تَوحيدِ اللَّهِ جَلَّ وعَلا - : إِنَّما تَحُدُّ الأدَواتُ أنفُسَها ، وتُشيرُ الآلَةُ إِلى نَظائِرِها ، وفِي الأشياءِ يوجَدُ فِعآلها ؛ مَنَعَتها «مُنذُ» القِدمَةَ ، وحَمَتها «قَد» الأزَليَّةَ ، وجَنَّبَتها «لَولا» التَّكمِلَةَ ، اِفتَرَقَت فَدَلَّت عَلى مُفَرِّقِها ، وتَبايَنَت فَأَعرَبَت عَن مُبايِنِها ؛ لِما تَجلّى صانِعُها لِلعُقولِ . . . .۳

۸۲. الإمام الرضا عليه السلام - لَمّا سَأله رَجُلٌ مِنَ الزَّنادِقَةِ : فَما الدَّليلُ عَلَيهِ ؟ - : إنّي لَمّا نَظَرتُ إلى جَسَدي ولَم يُمكِنّي فيهِ زيادَةٌ ولا نُقصانٌ فِي العَرضِ وَالطّولِ ودَفعِ المَكارِهِ عَنهُ وجَرِّ المَنفَعَةِ إلَيهِ ، عَلِمتُ أنَّ لِهذا البُنيانِ بانيا ، فَأَقرَرتُ بِهِ مَعَ ما أرى مِن دَوَرانِ الفَلَكِ بِقُدرَتِهِ ، وإنشاءِ السَّحابِ ، وتَصريفِ الرّياحِ ومَجرَى الشَّمسِ وَالقَمَرِ وَالنُّجومِ، وغَيرِ ذلِكَ مِنَ الآياتِ العَجيباتِ المُبَيَّناتِ ، عَلِمتُ أنَّ لِهذا مُقَدِّراً ومُنشِئاً .۴

1.الأمالي للمفيد : ص ۲۵۴ ح ۴ ، الأمالي للطوسي : ص ۲ ح ۲۸ كلاهما عن محمّد بن يزيد الطبري ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۲۸ ح ۳ .

2.التوحيد : ص ۳۶ ح ۲ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۵۱ ح ۵۱ كلاهما عن القاسم بن أيّوب العلوي بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۲۸ ح ۳ .

3.التوحيد : ص ۳۴ ح ۲ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۵۰ ح ۵۱ كلاهما عن محمّد بن يحيى بن عمر بن عليّ بن أبي طالب عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۲۸ ح ۳ .

4.الكافي : ج ۱ ص ۷۸ ح ۳ ، التوحيد : ص ۲۵۱ ح ۳ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۳۲ ح ۲۸ ، كلّها عن محمّد بن عبد اللَّه الخراساني ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۳۶ ح ۱۲ .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 44590
صفحه از 584
پرینت  ارسال به