الهى را كوچك جلوه دادند .^۱
عرضه حديث ، سبب شد تا بسيارى از انديشه‏هاى نادرست در باره توحيد ،^۲ مانند جبر و تشبيه‏^۳ و...، عصمت و داستان‏هاى مربوط به پيامبران و نظاير آنها ، به وسيله امام عليه السلام پالايش و از احاديث شيعه ، زدوده شود.^۴
در روايتى امام عليه السلام منشأ برخى روايات ساختگى در موضوعاتى همچون داستان‏هاى انبيا و يا فضائل اهل بيت عليهم السلام را بسيار شيوه‏مند ، بيان مى‏كند. به بيان ديگر ، شيوه‏هاى نقد حديث در اين گونه روايات رضوى ، قابل بازكاوى است. در گزارشى ابراهيم بن ابى محمود ، از امام عليه السلام در باره بعضى از روايات اهل سنّت پرسش مى‏كند و به امام رضا عليه السلام مى‏گويد : اى پسر پيامبر خدا! نزد ما از روايات مخالفان شما در باره فضائل امير مؤمنان و شما خاندان ، رواياتى هست كه امثال آن را در بين روايات شما نمى‏بينم . آيا به آنها معتقد شويم؟
امام عليه السلام پس از يادكرد روايتى نبوى در باره اهمّيت صحيحْ نقل كردن سخنان ، با دسته‏بندى بسيار نيكويى ، اين مطلب را باز مى‏گويند كه:
اى پسر ابو محمود! مخالفان ما سه نوع خبر در فضائل ما جعل كرده‏اند: غلوّ، كوتاهى در حقّ ما، و تصريح به بدى‏هاى دشمنان ما و دشنام به آنان. وقتى مردم، اخبار غلوّ آن دسته را مى‏شنوند، شيعيان ما را تكفير مى‏كنند و مى‏گويند: شيعه، قائل به ربوبيّت ائمّه خود است. و وقتى كوتاهى در حقّ ما را مى‏شنوند، به آن معتقد مى‏شوند و وقتى بدى‏هاى دشمنان ما و دشنام به آنان را مى‏شنوند، به ما

۴ . عرضه حديث و آموزش نقد آن‏

از ويژگى‏هاى اين دوران ، آن است كه جعل حديث ، افزون بر انتشار در سطح عموم جامعه، با عنوان محبّت و منقبت‏گويى در حال رخنه كردن به درون جامعه شيعه بود، چنان كه امام عليه السلام خود فرموده است :
غاليان درباره جبر و تشبيه ، اخبارى منسوب به ما ساختند ؛ غاليانى كه عظمت