339
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

۲۳۷. امام رضا عليه السلام : به كسى كه قائل به جبر است، زكات ندهيد و گواهى‏اش را نپذيريد. خداوند - تبارك و تعالى - به كسى، جز به اندازه توانش تكليف نمى‏كند و بيشتر از توانش را بر او بار نمى‏نمايد . هيچ كس ، جز به خودش بد نمى‏كند و هيچ كس ، گناه ديگرى را بر دوش نمى‏كشد.

ب - حديث‏سازى در باره تشبيه و جبر

۲۳۸. التوحيد- به نقل از حسين بن خالد - : به امام رضا عليه السلام گفتم: اى فرزند پيامبر خدا! مردم، عقيده داشتن به تشبيه و جبر را به ما نسبت مى‏دهند، به دليل احاديثى كه در اين باره از پدرانِ شما، امامان عليهم السلام ، روايت شده است.
فرمود: «اى پسر خالد! به من خبر بده آيا احاديثى كه از پدرانِ من، امامان عليهم السلام ، در باره تشبيه و جبر روايت شده، بيشترند يا اخبارى كه از پيامبر صلى اللّه عليه و آله در اين باره روايت شده اند؟».
گفتم: اخبارى كه در اين باره از پيامبر صلى اللّه عليه و آله روايت شده، بيشترند.
فرمود: «پس بنا بر اين ، بايد بگويند: پيامبر خدا به تشبيه و جبر، قائل بوده است».
گفتم: آنها مى‏گويند: پيامبر خدا در اين باره چيزى نفرموده است؛ بلكه آن روايات را به او بسته‏اند.
فرمود: «پس بايد در باره پدران من عليهم السلام [نيز] بگويند: آنان در اين باره چيزى نگفته‏اند ؛ بلكه آن روايات را بر ايشان بسته‏اند».
سپس فرمود: «هر كس به تشبيه و جبر قائل باشد، كافر و مشرك است و ما در دنيا و آخرت ، از او بيزاريم. اى پسر خالد! همانا احاديث نقل شده از ما در باره تشبيه و جبر را غُلات، جعل كرده‏اند؛ آنانى كه عظمت خداوند را كوچك شمردند. پس هر كس به آنان علاقه‏مند باشد، به ما كينه ورزيده و هر كس به آنان كينه ورزد، به ما علاقه‏مند است . هر كس آنان را دوست بدارد، با ما دشمنى كرده و هر كس با آنان دشمنى كند، با ما دوستى كرده است . هر كس با آنان پيوند داشته باشد، از ما بُريده و هر كس از آنان ببُرد، با ما پيوند برقرار كرده است . هر كس با آنان جفا كند، به ما نيكى كرده و هر كس به آنان نيكى كند، به ما جفا نموده است . هر كس آنان را گرامى بدارد، ما را سبُك شمرده و هر كس آنان را سبُك شمارد، ما را گرامى داشته است . هر كس آنان را بپذيرد، ما را انكار كرده و هر كس آنان را انكار كند، ما را پذيرفته است . هر كس به آنان نيكويى كند، به ما بدى كرده و هر كس به آنان بدى كند، به ما نيكويى نموده است . هر كس آنان را تصديق كند، ما را تكذيب كرده و هر كس آنان را تكذيب كند، ما را تصديق نموده است . هر كس به آنان ببخشد، ما را محروم ساخته و هر كس آنان را محروم سازد، به ما بخشيده است. اى پسر خالد! هر كس شيعه ماست، نبايد آنان را دوست و ياور خود بگيرد».


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
338

۲۳۷. الإمام الرضا عليه السلام : مَن قالَ بِالجَبرِ فَلا تُعطوهُ مِنَ الزَّكاةِ ، ولا تَقبَلوا لَهُ شَهادَةً ؛ إنَّ اللَّهَ - تَبارَكَ وتَعالى - لا يُكَلِّفُ نَفساً إلّا وُسعَها ، ولا يُحَمِّلُها فَوقَ طاقَتِها ، ولا تَكسِبُ كُلُّ نَفسٍ إلّا عَلَيها ، ولا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ اُخرى .۱

ب - وَضعُ الأَخبارِ فِي التَّشبيهِ وَالجَبرِ

۲۳۸. التوحيد عن الحسين بن خالد عن الإمام الرضا عليه السلام ، قال : قُلتُ لَهُ : يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ، إنَّ النّاسَ يَنسُبونَنا إلَى القَولِ بِالتَّشبيهِ والجَبرِ ؛ لِما رُويَ مِنَ الأخبارِ في ذلِكَ عَن آبائِكَ الأئِمَّةِ عليهم السلام!
فَقالَ : يَابنَ خالِدٍ ، أخبِرني عَنِ الأخبارِ الَّتي رُوِيَت عَن آبائي الأئِمَّةِ عليهم السلام فِي التَّشبيهِ والجَبرِ أكثَرُ أمِ الأخبارُ الَّتي رُويَت عَنِ النَّبيِّ صلى اللّه عليه و آله في ذلِكَ؟
فَقُلتُ : بَل ما رُويَ عَنِ النَّبيِّ صلى اللّه عليه و آله في ذلِكَ أكثَرُ .
قالَ : فَليَقولوا : إنَّ رَسولَ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله كانَ يَقولُ بِالتَّشبيهِ والجَبرِ إذاً!
فَقُلتُ لَهُ : إنَّهُم يَقولونَ : إنَّ رَسولَ اللَّهِ صلى اللّه عليه و آله لَم يَقُل مِن ذلِكَ شَيئاً وإنَّما رُويَ عَلَيهِ .
قالَ : فَليَقولوا في آبائي عليهم السلام : إنَّهُم لَم يَقولوا مِن ذلِكَ شَيئاً وإنَّما رُويَ عَلَيهِم!
ثُمَّ قالَ عليه السلام : مَن قالَ بِالتَّشبيهِ والجَبرِ فَهُوَ كافِرٌ مُشرِكٌ ، ونَحنُ مِنهُ بُرَآءُ فِي الدُّنيا والآخِرَةِ .
يابنَ خالِدٍ ، إنَّما وَضَعَ الأخبارَ عَنّا فِي التَّشبيهِ وَالجَبرِ الغُلاةُ الَّذينَ صَغَّروا عَظَمَةَ اللَّهِ ؛ فَمَن أحَبَّهُم فَقَد أبغَضَنا ، ومَن أبغَضَهُم فَقَد أحَبَّنا ، ومَن والاهُم فَقَد عادانا ، ومَن عاداهم فَقَد والانا ، ومَن وَصَلَهُم فَقَد قَطَعَنا ، ومَن قَطَعَهُم فَقَد وَصَلَنا ، ومَن جَفاهُم فَقَد بَرَّنا ، ومَن بَرَّهُم فَقَد جَفانا ، ومَن أكرَمَهُم فَقَد أهانَنا ، ومَن أهانَهُم فَقَد أكرَمَنا ، ومَن قَبِلَهُم فَقَد رَدَّنا ، ومَن رَدَّهُم فَقَد قَبِلَنا ، ومَن أحسَنَ إلَيهِم فَقَد أساءَ إلَينا ، ومَن أساءَ إلَيهِم فَقَد أحسَنَ إلَينا ، ومَن صَدَّقَهُم فَقَد كَذَّبَنا ، ومَن كَذَّبَهُم فَقَد صَدَّقَنا ، ومَن أعطاهُم فَقَد حَرَمَنا ، ومَن حَرَمَهُم فَقَد أعطانا .
يابنَ خالِدٍ ، مَن كانَ مِن شيعَتِنا فَلا يَتَّخِذَنَّ مِنهُم وَليّاً ولا نَصيراً .۲

1.التوحيد : ص ۳۶۲ ح ۹ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۴۳ ح ۴۷ كلاهما عن عبد السلام بن صالح الهروي ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۱۶ ح ۲۱ .

2.التوحيد : ص ۳۶۳ ح ۱۲ ، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۱ ص ۱۴۲ ح ۴۵ ، الاحتجاج : ج ۲ ص ۳۹۹ ، بحار الأنوار : ج ۵ ص ۵۲ ح ۸۸ .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 44900
صفحه از 584
پرینت  ارسال به