73
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم

فصل پنجم : نمونه‏اى از سروده‏هاى قرن پنجم‏

۵ / ۱

سيّد رضى‏۱

گروهى كه پيامبر خدا از آن گروه استو برطرف كننده گرفتارى ، هنگام گرفتارى است‏
و داماد او كه جانش را در راه او بخشيدو شمشير خدا در روز غوغا و نبرد
نخستين پاسخ دهنده به دعوت كنندهكه در پاسخ دعوت ، كسى بر او سبقت نگرفت.
سپس دو سبط شهيد او كه آن يكىبا نوشيدن زهر و اين يكى با لبه شمشير كشته شدند
و على و پسرش باقر و صادق در گفتارو موسى و رضا
و على و پدر و پسرشو آن كه مردم منتظرند كه فردا بيايد.
اى كوه‏هاى مجد و عزّت و سربلندىو ماه‏هاى شب چهارده زمينى و روشنايى و رفعت‏
شمايان شفادهنده بيمارىِ كورى هستيدو فرداى قيامت از حوض سيراب كننده مى‏نوشانيد.۲

1.شريف رضى ذو الحسبين (داراى دو نژاد اصيل از طرف پدر و مادر) ابوالحسن محمد بن ابى احمد صاحب المنقبتين (صاحب دو منقبت) ، حسين بن موسى بن محمد بن موسى بن ابراهيم پسر امام كاظم عليه السلام ، به سال ۳۵۹ هجرى در بغداد زاده شد و به سال ۴۰۶ در گذشت و در خانه‏اش در بغداد به خاك سپرده شد ، و جنازه‏اش بعداً به كربلا منتقل گرديد . پدر و مادر او: شريف رضى مجد و بزرگوارى را از پدر و مادرى جليل القدر ، علوى طالبى به ارث برده ، و از همين رو به ذوالحسبين ملقب شده است . او كتاب‏هايى دارد از جمله : مجازات الآثار النبوية ، تلخيص البيان عن مجازات القرآن ، الخصائص و نهج البلاغه. او توانمندترين شاعر قريش است كه فصيح‏ترين عرب‏هايند ؛ براى اين كه او زيادگوى خوبگوى است ، در حالى كه خوبگويانى هستند كه زيادگو نيستند ، و زياده‏گويانى كه خوب گو نيستند . او يكى از عالمان روزگارش بوده و نزد بزرگان فاضلى درس خواند . او اديب ، خبره ، شاخص ، فقيه ، متبحّر ، متكلّم حاذق و مفسّر قرآن و حديث پيامبر خدا ، و اهل حلقه درس بود . جايگاه علمى برادرش سيد مرتضى ، جايگاه او را تحت الشعاع قرار داد، همان گونه كه جايگاه شاعرى او ، شعر برادرش را تحت الشعاع خود قرار داد . از اين روست كه عالمى گفته است : اگر سيد رضى نبود ، سيد مرتضى توانمندترين شاعران بود و اگر سيّد مرتضى نبود ، سيّد رضى عالم‏ترين مردمان بود . همان طور كه شريف رضى شاعر بى‏همتا بود ، نويسنده‏اى شيوانويس و قلم به دستى توانمند بود . كتاب رسائل در سه جلد از نگاشته‏هاى او بوده است .

2.المناقب، ابن شهر آشوب: ج ۱ ص ۳۱۳.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
72

الفصل الخامس : نموذج من أشعار القرن الخامس‏

۵ / ۶

السيّد الرضيّ ۱

مَعشَرٌ مِنهُم رَسولُ اللَّهِ‏والكاشِفُ الكَربِ إذا الكَربُ عَرى‏۲
صِهرُهُ الباذِلُ عَنهُ نَفسَهُ‏وحِسامُ اللَّهِ في يَومِ الوَغى‏
أوَّلُ النّاسِ إلى الدّاعي‏الَّذي لَم يَقدِم غَيرُه لَمّا دَعا
ثُمَّ سِبطاهُ الشَّهيدانِ فَذابِحَسي السُّمِّ وهَذا بِالظَّبي؟
وعَليٌّ وابنُهُ الباقِرُ والصّادِقُ‏القَولِ وموسى والرِّضا
وعَليٌّ وأبوهُ وابنُهُ‏والَّذي يَنتَظِرُ القَومُ غَداً
يا جِبالُ المَجدِ عزّاً وعُلاو بُدورُ الأرضِ نوراً وسَناً
أنتُم الشّافونُ مِن داءِ العُماوغَداً ساقونَ مِن حَوضِ الروى.

1.الشريف الرضى ذو الحسبين ، أبو الحسن محمّد بن الطاهر ذوى المنقبتين ، أبى أحمد الحسين بن موسى بن محمّد بن موسى بن إبراهيم ابن الإمام موسى الكاظم عليه السلام ، ولد سنة ۳۵۹ ق وتوفّى سنة ۴۰۶ ق ودُفن بداره فى بغداد ، ثمّ نُقل إلى مشهد الحسين عليه السلام بكربلاء. أبواه : ورث الشريف الرضى المجد والعلاء عن أبوين جليلين ، علويّين طالبيّين ، ولعلّه لذلك لقّب ذو الحسبين . وله كتب منها : كتاب مجازات الآثار النبوية ، وكتاب تلخيص البيان عن مجازات القرآن . وكتاب الخصائص ونهج البلاغة . أشعر قريش الذين هم أفصح العرب ؛ لأنّه مكثر مجيد ، ولأنّ المجيد منهم ليس بمكثر، والمكثر ليس بمجيد . كان أوحد علماء عصره ، وقرأ على أجلّاء الأفاضل ، فكان أديباً بارعاً متميّزاً ، وفقيهاً متبحّراً ، و متكلّماً حاذقاً ، و مفسّراً لكتاب اللّه و حديث رسوله محلّقاً ، و أخفت مكانة أخيه المرتضى العلمية شيئا من مكانته العلمية ، كما أخفت مكانته الشعرية شيئا من مكانة أخيه المرتضى الشعرية ، و لهذا قال بعض العلماء : لولا الرضى لكان المرتضى أشعر الناس، ولولا المرتضى لكان الرضى أعلم الناس . و كما كان الشريف شاعرا فذّا ، فقد كان كاتبا بليغا و منشئا قديرا ، فقد ذكروا أنّ له كتاب رسائل فى ثلاث مجلّدات (راجع: اعيان الشيعة: ج ۹ ص ۲۱۶).

2.عراه امر : اذا عشيه واصابه (العين).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23043
صفحه از 367
پرینت  ارسال به