189
الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی

یا تغییر آنها و همچنین متوقف‌کردن میل رفتاری نامطلوب (همچون تکانه‌ها) و پرهیز از عمل‌کردن طبق آنها می‌دانند. واس و همکارانش (۲۰۰۵) توانایی غلبه بر پاسخ‌های پرقدرت را خودمهارگری دانسته‌اند. فیشباخ۱ و تراپ۲ (۲۰۰۵) خودمهارگری را به چیره‌شدن بر تهدیداتی تعریف کرده‌اند که هدف کوتاه‌مدت را در برابر هدف بلندمدت قرار داده است.

طبق نظر ماگن و گراس (۲۰۱۰: ۳۳۷) خودمهارگری همان توانمندی مقاومت در برابر وسوسه۳ است و شکلی که خودمهارگری پیدا می‌کند به وسوسه‌ای بستگی دارد که فراروی فرد قرار گرفته است و او را به سوی خویش می‌خواند. به طور کلی، مفاهیمی همچون مقاومت در برابر وسوسه، بی‌توجهی به محرک‌های درونی، انتخاب اهداف بلندمدت مفید و به تعویق انداختن اهداف کوتاه‌مدت، توقف میل رفتاری را از دیدگاه‌های متفاوت مهارگری رفتار معرفی می‌کنند. به‌علاوه، این مفاهیم خودْ از توانمندی‌های مستقلی حکایت می‌کنند که موجب مهار و مدیریت میل و رفتارند. بهترین شاهد بر این ادعا پژوهش‌هایی است که همین محققان انجام داده‌اند و خودمهارگری را با مفاهیم یادشده تعریف کرده‌اند. از این‌رو می‌توان توانمندی خودمهارگری را شامل مهارت‌هایی چون مقاومت در برابر وسوسه، توان تأخیر در ارضا و توان بازداری رفتاری دانست. صبر در مهارگری و مدیریتِ محیطیِ رفتار را دو مهارت دیگری می‌دانیم که نه جزئی از توانمندی مهارگری بلکه خواهیم گفت که شرط تحقق و مایه تداوم آن هستند.

۲ ـ ۲ ـ ۱. مقاومت در برابر وسوسه

وسوسه۴ عبارت است از تکانه انجام‌دادن رفتار به شیوه‌ای که پشیمانی از انجام‌دادن آن در زمان بعد برای فرد را می‌توان کاملاً پیش‌بینی کرد و انتظار داشت.۵ هرچند افراد مکرراً به شیوه‌هایی عمل می‌کنند که افسوس‌خوردن بعد از آن قابل انتظار است، اما در اینجا تمرکز

1.. Fishbach, A.

2.. Trope, Y.

3.. resisting the temptation

4.. temptation

5.. the impulse to behave in a way that one fully expects to regret at a later time


الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
188

افراد از قرص‌های اکستازی استفاده می‌کنند یا نه مفید بوده است. به‌علاوه، این نظریه برای توصیف و فهم چگونگی شکل‌گیری رفتارهای پرخطر جنسی و پیش‌گیری از آنها نیز به کار می‌رود (بِکِر و همکاران، ۱۹۹۸: ۵۹). مثلاً در پژوهشی به جوانان مناطق مختلف مراجعه کردند و از آنها خواستند پرسش‌نامه‌ای را پر کنند که برای بررسی این مؤلفه‌ها طراحی شده بود: ۱. نگرش آنها درباره مصرف مواد روان‌گردان؛ ۲. قصد آنها برای مصرف آن در دو ماه آینده؛ ۳. هنجارهای ذهنی آنها درباره مصرف چنین موادی (اینکه آیا دوستان و اطرافیان آنها مصرف آن را تأیید می‌کنند یا خیر)؛ و ۴. دو جنبه کنترل ادارک‌شده در خصوص مصرف این دارو (اینکه آیا می‌توانند این دارو را تهیه کنند و آیا می‌توانند در صورت داشتن آن در برابر مصرفش مقاومت کنند یا نه). دو ماه بعد با همان افراد تماس گرفتند و پرسیدند که آیا واقعاً به مصرف داروی روان‌گردان اقدام کرده‌اند یا خیر. نتایج نشان داد که نگرش‌ها و هنجارهای ذهنی این افراد درباره مصرف این دارو و قصد آنها برای مصرف همگی پیش‌بینی‌کننده‌های معنا‌دار برای این رفتار پرخطر بوده‌اند (بارون و همکاران، ۱۳۹۲: ۲۱۰ ـ ۲۱۱).

بنابراین، امکان وقوع رفتار به ارزشمندی، میزان مطلوب‌بودن و همچنین قصد انجام‌دادن عملی خاص بستگی دارد. تصمیم برای اصلاح و تغییر رفتارهای پرخطر جنسی نیز در بافتی اتفاق خواهد افتاد که شامل ادراک فرد از ارزشمندی تغییر رفتار و قصد وی برای تغییر است. بدین معنا که واردشدن به حیطه رفتارهای سالم جنسی بسته به آن است که فرد چقدر انجام‌دادن رفتار سالم را لازم می‌بیند و برایش مطلوب است (بِکِر و همکاران، ۱۹۹۸: ۵۹). این مطلب نشان می‌دهد تقویت توانمندی تشخیص فرد راجع به خوبی و بدی رفتار و همچنین لزوم رفتار سالم می‌تواند قصد و نیتی را تعیین کند که پیش‌بینی‌کننده وقوع رفتار سالم است.

۲ ـ ۲. مهارت‌های خودمهارگری

پژوهشگران خودمهارگری۱ را به شکل‌های مختلفی تعریف کرده‌اند. تانجنی و همکارانش (۲۰۰۴) محور اصلی مفهوم «خودمهارگری» را توانایی فرد در بی‌اعتنایی به پاسخ‌های درونی

1.. self-control

  • نام منبع :
    الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدي عباسي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31564
صفحه از 298
پرینت  ارسال به