فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50 - صفحه 98

۱. اضطراب در نقل روايت؛ در اين روايت يكي از عيادت كنندگان پيشنهاد نذر كرد؛ ولي در روايات صفحات بعدي، خود رسول اكرم( پيشنهاد نذر داده است.
۲. تعبير به «همسايه»، به احتمال زياد، صحيح نيست؛ چون در خود مدينه مسلمين زندگي مي‌كردند و يهود جداگانه در خيبر و جاهاي ديگر در خارج از مدينه زندگي مي‌كردند. بنابراين، علی علیه السلام همسايه يهودي نداشته است.
۳. مشاعره علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام ـ كه در متن عربي روايت نقل شده ـ در آن موقعيت ـ كه سائل در پُشت در ايستاده است ـ منطقي به نظر نمي‌رسد. از اين رو، ممكن است آن را به عنوان زبان حال، ‌آيندگان و سرايندگان اضافه كرده باشند. سرودن شعر علي و فاطمه و استفاده از تعابيري چون«مانند جوجه از گرسنگي مي‌لرزيدند» و يا «از گرسنگي شكمش به پشتش چسبيده بود»، بيشتر براي برانگيختن عواطف انساني عنوان شده است. به علاوه، با سه روز گرسنگي، آدم، بي‌حال مي‌شود و بر خود مي‌لرزد، ولي شكمش به پشت‌ نمي‌چسبد.
۴. نذر و روزه بر حسنين ـ كه در آن روز بيش از چهار يا پنج سال نداشته‌اند ـ معقول به نظر نمي‌رسد، چون پدر آن يتيم در اُحُد شهيد شده بود كه در سال سه يا چهار هجري بوده است و حسنين در دو و سه هجري متولد شده‌اند. ۱ و نذر روزه بر بچه چهار يا پنج ساله معقول نيست. به علاوه، اين واقعه سال‌ها قبل از رحلت پيامبر صلی الله علیه و آله واقع شده بود و پيامبر صلی الله علیه و آله در سال دهم هجري وفات كرده‌اند. ۲ از اين رو، حسنين نمي‌توانند در اين حادثه بيش از چهار يا پنج سال داشته باشند و نذر روزه بر چنين بچه‌اي معقول نيست.
۵. مراجعه علی علیه السلام به يهودي، با آن متاعت نفسي كه ايشان داشت، صحيح به نظر نمي‌رسد.

نقل دوم

مشابه روايت مذكور را ابن شهر آشوب از ابوصالح، مجاهد، ضحاك، حسن، ‌عطاء، قتاده، ليث، ابن‌عباس، ابن‌مسعود، ابن‌جبير، عمرو بن شعيب، ‌حسن بن مهران، نقاش، قشيري، ثعلبي و واحدي در تفاسير‌شان و صاحب اسباب النزول و خطيب مكي در الأربعين و ابوبكر شيرازي در نزول القرآن في امير المؤمنين‌( و اشنهي‌ در اعتقاد اهل السنة و ابوبكر ‌محمد بن ‌احمد بن فضل نحوي در العروس في الزهد آورده است. او در ادامه مي‌گويد:
اهل بيت علیهم السلام از اَصبَغ بن نباته و ديگران از امام باقر علیه السلام در مورد (هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ...( نقل كرد‌ه‌اند كه مشابه نقل صدوق در الأمالي است و در اين روايت نيز علی علیه السلام، فاطمه، فضه و حسنين علیهما السلام نذر كرده‌اند و علی علیه السلام از شمعون يهودي جو گرفته است و علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام در سه نوبت مشاعره كرده‌اند و انفاق در سه روز اتفاق افتاده است.
در ادامه روايتِ ابن شهر آشوب آمده است:

1.. الكافي، ج۱، ص۵۳۳ و ۵۳۶؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۱۳، ص۱۶۷ و ج۱۴، ص۱۱۵.

2.. الكافي، ج۱، ص۵۱۰.

صفحه از 423