را به سر پناه ببرد و با علوفه شخصي تغذيه کند، اصلاً زکات ندارد. نصاب بعدي در زکات گوسفند از ۱۲۱ عدد شروع مي‌شود تا دويست گوسفند که صاحب رمه بايد دو گوسفند بدهد. به همين ترتيب کسي که ۲۰۱ گوسفند دارد و بيشتر تا به سيصد گوسفند برسد، سه گوسفند مي‌دهد. از ۳۰۱ گوسفند هر قدر بيشتر داشته باشد تا چهارصد گوسفند، چهار رأس را زکات مي‌دهد و بر همين منوال. ۱ افزون بر اين اگر آن گوسفندي که باقي مي‌ماند، شيرده باشد و بره‌هاي خود را شير دهد، نبايد دريافت شود. اگر گوسفند بلوچي که از نژاد برتر است باشد، نبايد دريافت شود. دست آخر اگر قوچ رمه باشد که براي تخم‌کِشي لازم است يا چاق‌ترين گوسفند باشد، نبايد دريافت شود. در مقابل، اگر گوسفند باقي مانده بيمار، نزار و لاغر و يا پا شکسته باشد نيز نبايد دريافت شود. رعايت اين شرايط و اين مراتب، بر اساس اجماع فريقين از حيث فتوا و روايت قطعي است و به منزله تبصره‌اي است که در مورد اصل نصاب بايد اجرا شود. به اين معنا که بايد از همان نخست بدون اين زحمت‌ها و مشکل‌ها؛ مثلاً مطابق نصاب اول، يک گوسفند معمولي دريافت کنند. ۲
محاسبه عقلي در روايات
بهبودي گاهي براي تشخيص صحت و سقم روايات، از نظر عقلي به وارسي حديث مي‌پردازد؛ مثلاً در نمونه قبلي براي زکات گوسفندان، به شيوه‌اي که در روايت فوق آمده، مي‌گويد برنامه کسي که ۱۲۰ گوسفند دارد و بايد يک گوسفند بدهد، مطابق روايت مذکور، بايد هفت بار اين بخش و تقسيم تکرار شود تا يک گوسفند باقي بماند. اجراي عملي اين برنامه، بر اساس طبيعتي که گوسفند دارد، نيازمند ۱۲۰ کارگر است که هر يک گوسفندي را در بغل بگيرد و يا به گردن او بچسبد تا بتواند آنها را از هم جدا نگه دارد، در غير اين صورت درهم مي‌شوند و قرار نمي‌گيرند. ۳
كتابنامه
- الطبقات الکبري، محمد ابن‌سعد، بيروت: دار‌صادر، بي‌تا.
- کامل الزيارات، ابو‌القاسم جعفر‌بن‌محمد ابن‌قولويه، مکتبة الصدوق، ۱۳۷۵ ش.
- سنن ابن‌ماجه، محمد ابن‌ماجه قزويني، بيروت: دارالفکر، بي‌تا.
- سيرة‌النبي، ابو‌محمد عبدالملک بن‌هشام بن ايوب ابن‌هشام، مصر: مصطفي البابي الحلبي، ۱۳۷۵ق.
- الجامع الصحيح المسند المختصر من أمور رسول اللّه و سننه و أيامه، محمد بن اسماعيل بخاري، بيروت: دارالفکر، افست، ۱۴۰۱ ق.
- معاني القرآن (ترجمه و تفسير قرآن)، محمد‌باقر بهبودي، نشر سرا، سوم، ۱۳۷۹ش.
- تدبري در قرآن، محمد‌باقر بهبودي، انتشارات سنا، ۱۳۷۸ ش.
- معارف قرآني، محمد‌باقر بهبودي، نشر سرا، ۱۳۸۰ ش.
1.. در واقع نصاب اول يک چهلم است و نصاب دوم يک هشتادم و نصاب‌هاي بعدي يک صدم است.
2.. گفت‌و‌گوي شفاهي با بهبودي.
3.. همان.
