علوم حديث 27 - صفحه 185

مؤلف در اين بخش، از مطالب اندكى كه علماى دانش رجال در شرح حال حضرت عبدالعظيم بيان داشته اند، با انضمام چند روايت از روايات خود آن بزرگوار استفاده خوبى برده است، و گاه يك عبارت و يا يك روايت را از چند زاويه مورد توجه قرار داده است. براى نمونه حديثى كه در آن، امام هادى(ع) ابو حمّاد رازى را براى فراگيرى مسائل دينى به حضرت عبدالعظيم ارجاع مى دهد، بار اول در ذيل عنوان «الهوية الشخصية و شى ء من السيرة» نقل و مورد استفاده قرار مى گيرد ۱ و بار دوم در ذيل عنوان «مكانته العلميّة و موقعه الدينى» مورد اشاره و توجه قرار مى گيرد. ۲
علاوه بر اين، سه عنوان اخيرِ اين بخش و مطالب ذكر شده در آنها بسيار بجا و مناسب است؛ زيرا براى شناخت بهتر هر فردى بايد اوضاع سياسى و اجتماعىِ زمان وى نيز مورد توجه قرار گيرد. در ابتدا بخش دوم، روايات حضرت عبدالعظيم را به ده باب تقسيم مى كند: ۱ . التوحيد، ۲ . النبوة، ۳.الإمامة ، ۴ . القائم من آل محمّد(ع)، ۵ . فرائض الإسلام ، ۶ . الأحكام ، ۷. الأخلاق، ۸ . وصايا الئمة ، ۹.من تفسير الأئمة، ۱۰ . من الحكمة .
وى در اين بخش از منابع حديثى متقدم و متأخر ۱۷۹ حديث استخراج كرده است!!
از مزاياى كتاب در اين بخش پاورقى ها مختصر مؤلف در تأويل رواياتى است كه ظاهر آنها بر تحريف قرآن كريم دلالت دارد. ۳

چند تذكر

اين كتاب نيز، على رغم امتيازهاى ياد شده، ايرادها و كمبودهايى دارد كه بدانها اشاره خواهد رفت:
الف . گفته شد كه آنچه تاكنون از روايتهاى عبدالعظيم به دست آمده ۱۰۲ روايت است؛ ليكن در اين كتاب ۱۷۹ روايت نقل شده است كه ۷۷ روايتِ آن

1.الشريف المعتمد شاه عبدالعظيم الحسنى حياته و مسنده، ص ۱۱.

2.همان، ص ۱۸.

3.الشريف المعتمد شاه عبدالعظيم الحسنى حياته و مسنده، ص ۸۶ - ۸۸ ... .

صفحه از 237