علوم حديث 1 - صفحه 47

اين روى در تعريف آن گفته اند:
هى الطريقة المتّبعة فى الدين، من غير افتراضٍ ولا وجوب.
شيوه شايسته پيروى در دين را كه وجوب نداشته باشد، سنت گويند.
اين معنى براى سنت، در روايات و بيان فقيهان، بسيار شايع است؛ در كتابهاى حديثى و فقهى، ابوابى با عناوين «استحبابُ ...» وجود دارد كه در آنها روايات مشتمل بر واژه سنت به معناى «استحباب» گزارش، و به بحث نهاده مى شود.

۰.عن سماعة قال سألته [ابا عبدالله] عنهما [اى عن المضمضة والأستنشاق] قال:هما من السّنة، فان نسيتهما لم يكن عليك أعادة. ۱

۰.سماعه مى گويد از امام صادق ـ ع ـ درباره «مضمضه» و «استنشاق» سؤال كردم، فرمود:آن دو مستحب هستند، اگر به هنگام وضو گرفتن فراموش كردى، دوباره انجام دادن آنها لازم نيست.

۰.عن زرارة، عن أبى جعفر عليه السلام: قال:المضمضة والأستنشاق ليسامن الوضوء. ۲

۰.زراره مى گويد امام باقر ـ ع ـ فرمود:مضمضه و استنشاق جزو وضو نيستند.

شيخ حرّ عاملى ـ ره ـ در توضيح آن نوشته است:
شيخ طوسى ـ ره ـ فرمودند: يعنى از واجبات آن نيستند بلكه از مستحبات آن هستند. ۳
عن ابى عبدالله عن آبائة عن علىّ ـ صلوات الله عليهم اجمعين ـ أنه قال: السّنة، سنّتان سنة فى فريضة الأخذبها هدى و تركها ضلالة، و سنّة فى غير فريضة، الأخذ بها فضيلة و تركها الى غيرها خطيئة.
سنت دوگونه است: واجب، كه عمل بدان هدايت است و ترك آن ضلالت و گمراهى، و مستحب كه عمل بدان فضيلت است و ترك آن و روى آوردن به غير آن، خطاست. ۴
روشن است كه فقيهان، با توجه به موضوع فقه، به تعريف «سنت» پرداخته اند و چون موضوع فقه، بحث و فحص از حكم شرعى افعال بندگان است به لحاظ وجوب،

1.وسائل الشيعة، ج ۱/۴۳۰

2.التهذيب، ج ۱/۷۸؛ الأستبصار، ج ۱/۶۷

3.وسائل الشيعة، ج ۱/۴۳۱

4.بحارالانوار، ج ۲/۲۶۴

صفحه از 188