شده و يا فرموده اند: «آن را كنار گذاريد» ^۱ و «آن را نگفته ايم» ^۲ و... برخى از اين احاديث در صفحات ... تا ... همين مقاله نقل شد.
علماى اصول، موضوع مخالفت يا موافقت حديث با كتاب را در ضمن مبحث «تعادل و تراجيح» مورد كند و كاو قرار داده و بحثهاى ارزشمندى در اين زمينه ارائه كرده اند. تنها نكته اى كه در اينجا بدان اشاره مى شود اين است كه اين طريقه، مصداقى از طريقه عقلايى نقد متن است و نبايد آن را منحصر به باب تعارض احاديث كرد. بلكه همانطور كه زبان پاره اى از اين روايات عام است، بايد نسبت به تمام احاديث، خواه متعارض و خواه غير متعارض، به كار گرفته شود. علامه طباطبايى در تفسير «الميزان» به موارد بسيارى از اين قبيل اشاره كرده است ^۳ .

۲ ـ مخالفت با سنت قطعى

به اين مطلب هم در ضمن احاديث توجه داده شده است؛ مانند حديث شماره پنج در صفحه .. همين مقاله. مخالفت با كتاب و سنت، در واقع به اين حقيقت برمى گردد كه سخن منسوب به هر متكلم را بايد با نقلهاى مسلّمى كه از او رسيده و اهداف و مقاصد قطعى او، سنجيد و ارزيابى كرد.
علامه طباطبايى در تفسيرالميزان نمونه هاى از اين قبيل را شاهد آورده است ^۴ . و نيز امام خمينى روايات جواز فروش انگور به شرابسازان را مخالف كتاب و سنت مى داند و آنها را نمى پذيرد ^۵ .

۳ ـ مخالفت با عقل

اگر مضمون حديثى با ادراك روشن عقل مخالفت داشت نمى توان آن را پذيرفت؛ آية الله خويى نسبت به روايت سكونى چنين كرده است:
«رواية السكونى عن جعفر عن ابيه ـ ع ـ ان علياً قال: لبن الجارية و