علوم حديث 1 - صفحه 33

مى شنويم نمى دانيم كه از ناحيه شماست يا از پدر بزرگوارتان] فرمود:
آنچه را كه از من شنيدى، آن را از پدرم روايت كن، و آنچه از پدرم شنيدى از رسول خدا ـ ص ـ روايت نما ۱ .
و بدين سان، ائمه اهل بيت ـ ع ـ از «جامعه» كه رسول خدا ـ ص ـ آن را املا نموده و على ـ ع ـ آن را با دستخط خود نگاشته است، روايت كرده اند. و همين جا يادآور شويم كه مؤلفان كتب حديثى چهارگانه: كافى و من لايحضره الفقيه و استبصار و تهذيب، روايات اين كتب را از اصول و مدوّنات حديثى كوچك گرفته اند. و مؤلفان آن مدونات حديثى كوچك، رواياتى را كه از ائمه اهل بيت ـ ع ـ شنيده اند، در آنها تدوين كرده اند و نيز ـ گفتيم كه چگونه ائمه اهل بيت، از سخن گفتن به رأى و از پيش خود، بيزارى مى جستند و در بيان احكام، تنها به «جامعه» امام على ـ ع ـ استناد مى نمودند.
نمودار طولى مجاور، سمت و سوى مكتب اهل بيت ـ ع ـ را در دريافت «سنت» رسول اكرم ـ ص ـ و در بيان احكام، روشن مى سازد.
و با اين همه، فقهاى اين مكتب، قائل به صحت كتابى غير از كتاب خدا نيستند و سند و متن حديث را در هر كتاب حديثى، تحقيق و بررسى كرده و به نتايج تحقيقات خود استناد مى ورزند. مثلاً كتاب «كافى»، معروفترين كتاب حديث نزد آنهاست كه احاديث آن را مورد تحقيق و بررسى قرار داده و گفته اند شامل ۱۶۱۹۹ حديث است كه ۵۰۷۲ حديث آن صحيح، و ۱۴۴ حديث حسن، و ۱۱۱۸ حديث موثق، و ۳۱۲ حديث قوى، و ۹۴۸۵ حديث، ضعيف ۲

1.وسائل ج ۳، ص ۳۸۰ ح: ۸۶.

2.شيخ يوسف بحرانى در لؤلؤ البحرين ص ۳۹۴ مى گويد: برخى از مشايخ متأخرين ما گفته اند: «اما كافى، تمام احاديث آن...» و نورى به همين نحو آن را از لؤلؤ البحرين در شرح حال كلينى در خاتمه المستدرك ج ۳ ص ۵۴۱ آورده و گفته است: «ظاهراً مقصود از [حديث] قوى، رواياتى است كه برخى و يا همه رجال سند آن مورد ستايش اند، و غير امامى. و در سند آن كسى كه حديث وى ضعيف باشد، وجود ندارد، و اطلاق ديگرى هم دارد...». و مجموع شماره احاديثى كه بحرانى و نورى ذكر كرده اند با حاصل جمع اين ارقام تفاوت دارد، همان گونه كه ما آن را در متن آورده ايم. و نُه [عدد] كمتر از مجموعى است كه صاحب روضات در بيان حالات كلينى ج ۶ ص ۱۱۶ آورده است. و نيز با عددى كه در الذريعة ج ۱۷ ص ۲۴۵ آمده اختلاف دارد، در آنجا مجموع را ۱۶۰۰۰ حديث و ۱۷۸ موثق يادآور شده است، و به نظر مى رسد اشتباه در نسخه باشد. و گاهى اين اختلاف، و اختلاف در [شماره] مجموع كه در متن وارد شده است، نتيجه مكرّرات است كه در شمارش برخى صورت گرفته است.

صفحه از 188