««« مطالعه کتاب »»»
نام منبع : تفسیر امامیه در پژوهش های غربی
پدید آورنده :
سایر پدیدآورندگان : جمعی
تعداد جلد : 1
ناشر : دارالحدیث
محل نشر : قم
تاریخ انتشار : 1395
نوبت چاپ : اول

به رغم آنکه مطالعات شیعی در غرب سابقه‌ای چندانی ندارد تاکنون مقالات و کتاب‌های بسیاری مستقلا دربارۀ شیعه و جنبه‌های مختلف آن اعم از تاریخ، فرهنگ، اعتقادات و در غرب منتشر شده  و گذشته از اختصاص میزهای تخصصی به این موضوع در همایش‌های بین‌المللی با موضوعات تاریخی و دینی، همایش‌هایی هم به طور خاص دربارۀ جنبه‌های مختلف تشیع برگزار شده است. رشد روزافزون علایق پژوهشی به این موضوع سبب تولد نشریاتی اختصاصی در این حوزه به زبان انگلیسی شده و از این‌رو بحث‌های علمی در این زمینه روزبه‌روز داغ‌تر شده است.

ناگفته پیداست که در مطالعات شیعی، فرقه‌های مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند لازم به ذکر است امامیه جزء آخرین فرقه‌های شیعی است که غربیان بدان پرداخته‌اند.

در این میان، یکی دیگر از مهمترین جنبه‌های تشیع و از جمله امامیه، که بیش از یک قرن توجه محققان غربی را به خود جلب کرده است، رویکرد تفسیر شیعی است. هرچند از اوایل قرن بیستم ایگناتس گلتسیهر با پرداختن به تفسیر شیعی در فصلی از کتاب مهم خود، گرایش‌های تفسیری در میان مسلمانان، باب این بحث را گشوده بود، اما تا ثلث پایانی این قرن هنوز تفسیر شیعه به مثابۀ موضوعی مستقل مورد مطالعه و پژوهش جدی قرار نگرفته بود. اما اکنون چند دهه‌ای است که تفسیر شیعی به عنوان یکی از پژوهش­ها مورد مطالعه غربیان قرار گرفته است.

شش نویسنده‌ای که مقالات آنان در این مجموعه منتشر شده است، همگی متعلق به دوره کنونی هستند. از این‌رو آگاهی و اشراف بر این مطالب، بر خلاف نگاشته‌های دوره‌های پیشین، بیش از آنکه ارزش تاریخی داشته باشد، ارزش و اهمیت علمی دارد.

شاخص‌ترین چهرۀ این دوره که تشیع را با تمرکز بر جنبه‌های تفسیری آن به عنوان تخصص خود برگزید، مئیر براشر است. رسالۀ دکترای وی متمرکز بر تفاسیر متقدم امامیه به طور مشخص: تفسیر فرات کوفی، تفسیر قمی، تفسیر عیاشی و تفسیر نعمانی که در سال ۱۹۹۱ با راهنمایی اتان کلبرگ و در دانشگاه عبری اورشلیم به زبان عبری نگاشته و دفاع کرد.

رابرت گلیو، تاد لاوسن، اندرو ریپین، گرهارد بوورینگ و بروس فاج از جمله محققانی هستند که مقالاتی از آنها در این کتاب منتشر شده است.

 مقالات این مجموعه

چهارده مقاله‌ای که در این کتاب ترجمه و ارائه شده‌اند منتخبی از بهترین نگاشته‌های غربیان در موضوع تفسیر امامیه در دو دهۀ گذشته است.

 ترتیب چینش مقالات بر اساس ترتیبی موضوعی است. چرا که تقریبا هیچ یک از این مقالات ناظر به یکدیگر نیستند و ارجاعی به هم ندارند.

در بخش نخست کتاب، به مباحث کلی تفسیر امامیه اشاره شده است، بدین منظور مقالۀ درآمدی بر تفسیر شیعی، نوشتۀ براشر و مقاله دربارۀ چگونگی تعریف تفسیر شیعی، نوشتۀ ریپین به دنبال هم آورده شده است.

سایر مقالات این بخش اشاره به مدخل‌های کوتاه دائرةالمعارفی است که مروری سریع بر تفسیر شیعی از نگاه غربیان دارد و در پایان نیز مباحثی از براشر دربارۀ حق تفسیر قرآن در سنت تفسیری شیعه آورده شده است.

در بخش دوم که در برگیرنده ۹ مقاله است هر یک از مقالات بر یک اثر تفسیری خاص در یک دورۀ زمانی خاص یا تفسیر یک آیۀ خاص در آثار تفسیری شیعه اشاره دارد. مقالات این بخش بر اساس ترتیب تاریخی سوژه‌ها، از نخستین قرون هجری تا دوران معاصر، آورده شده‌اند.

بنابراین چینش مقالات بخش دوم به قرار ذیل است:

  1.  تاریخ‌گذاری یک حدیث هرمنوتیکی در کتاب سُلَیم بن قیس/ نوشته گلیو؛
  2. تفسیر منسوب به امام جعفر صادق علیه السلام / نوشته بوورینگ؛
  3. تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام / نوشته براشر؛
  4.  تفاسیر متقدم امامیه در قرون سوم و چهارم هجری و روش‌های تفسیری / برگرفته بخشی از کتاب براشر؛
  5.  دو حدیث نامتعارف در تفاسیر متقدم شیعی / نوشته براشر؛
  6. فنون تفسیری منسوب به امامان شیعه در تفاسیر پنج قرن نخست / نوشته رابرت گلیو؛
  7.  نگاه طبرسی به مباحث زبانی و ادبی در تفسیر مجمع البیان / ترجمۀ فصل سوم از کتاب بروس فاج؛
  8. تفسیر اخباری در دورۀ پساصفوی / مدخلی دائرةالمعارفی از لاوسن؛
  9. تفسیر آیۀ ۲۴ سورۀ نساء در تفاسیر امامی از آغاز تا عصر حاضر / نوشته گلیو.

 

دربارۀ ترجمه

مقالات این مجموعه از ۶ نویسندۀ به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی منتشر شده که توسط ۱۰ مترجم به فارسی برگردانده شده‌ است.

در فرایند ویرایش این ترجمه‌ها حداکثر تلاش به کار گرفته شده است تا در عین وفاداری حداکثری به متون اصلی (و پرهیز از هرگونه دخالت در متن یا محتوای آنها از طریق افزودن عبارات اضافی یا ارائۀ ترجمه‌های آزاد)، ترجمه‌ای شیوا ارائه گردد.

با توجه به بار معنایی خاصی که بسیاری از اصطلاحات تخصصی این کتاب دارد که با  شرح و بسط نمی شد مشکل ترجمه را حل کند بدین منظور برای برخی اصطلاحات خاص غربی، که در سراسر کتاب کاربرد داشته اند، به ذکر معادل‌های فارسی‌شان اکتفا شده است و در قسمتی جداگانه تحت عنوان «اصطلاح‌نامه» توضیح کوتاهی دربارۀ آنها داده شده است.

دربارۀ نمایه‌های کتاب این نکته گفتنی است که نمایۀ فارسی علاوه بر موضوعات مهم و کلیدی، شامل آیات قرآن، نام‌های اشخاص، کتاب‌ها، ادیان و مذاهب و فرق، و سایر اعلام مهم جغرافیایی و تاریخی نیز می باشد. اما نمایۀ انگلیسی تنها شامل نام نویسندگان غربی (به علاوۀ تاریخ تولد یا مرگ اشخاص مهم) است.

 

کتاب تفسیر امامیه در پژوهش های غربی ترجمه جمعی از پژوهشگران پژوهشگاه قرآن و حدیث به زبان فارسی و در قطع وزیری و در ۴۲۳ صفحه با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.